Van asfaltwoestijn tot klimaatwijk: plusoffice voltooit masterplan Brusselse Van Praet-zone

Water in de openbare ruimte is een centraal thema in het concept. In de klimaatwijk Van Praet komen er enkele slimme oplossingen die de stad van morgen helpen bouwen. Door een bestaand moerasbos te reserveren als mensluwe zone, kan de waterlogica van de Zennevallei behouden blijven en wordt een bijzondere ecologische plek versterkt. De Oorlogskruisenlaan krijgt een klimaatprofiel waarbij het regenwater eerst in groene verlaagde zones wordt opgevangen om dan vertraagd afgevoerd te worden. Zo wordt de riolering ontlast en ontstaan er kansen voor het hergebruik van water. Het nieuwe park zal een overstroombaar park worden.

“Tussen het kanaal en het oude dorp Neder-Over-Heembeek lagen er moerassen en overstromingsgebieden. Of we het nu willen of niet, die waterlogica zal zich blijven manifesteren. We kunnen daar beter op inspelen en water-inclusief denken“, vertelt Ward Verbakel van plusoffice. Het opvangen van het regenwater wordt het thema van deze wijk en zo neemt deze wijk haar verantwoordelijkheid om de stad mee voor te bereiden op de klimaatverandering.


Een groen-blauw masterplan

Het gebied tussen de Van Praet-brug en de Vuurkruisenlaan is vandaag vooral bekend als trechter voor het autoverkeer dat de stad in of uit wil. Toch schuilt hier een zone van maar liefst 27 ha met een enorm potentieel als schakel in het groen-blauwe netwerk en als verbinding tussen Neder-Over-Heembeek en het kanaal. In samenwerking met de bouwmeester lanceerde Stad Brussel daarom een opdracht voor het opstellen van een masterplan voor dit stedelijk knooppunt. Schepen voor stedenbouw Ans Persoons: “De onbebouwde ruimte is het uitgangspunt van het plan. De groene ruimte wordt het raamwerk waarbinnen de nieuwe gebouwen zich moeten inpassen. Daardoor kunnen we open ruimte maximaal behouden, voldoende plaats voor waterbuffering voorzien en compacte bouwblokken realiseren. Bovendien garanderen we een toekomstwijk op schaal van voetgangers en fietsers.”

Om een bruisend stukje stad te maken, worden er in de eerste plaats extra voorzieningen toegevoegd: een middelbare school voor 700 leerlingen, een sport- en theaterzaal die ook de buurt kan ontvangen, een crèche, een buurtpark... Dit past binnen de ambitie van de stad om basisvoorzieningen aan te bieden op 10 minuten wandelafstand van elke inwoner. Daarom wordt het ook een autoluwe en befietsbare wijk. Een verscheidenheid aan woningtypologieën en een voldoende woningdichtheid garanderen dan weer een levendige wijk. De stad speelt in op de grote vraag naar onderwijscapaciteit door een nieuwe middelbare school, sport- en spektakelzaal toe te voegen.
 

Een exemplarisch proces

Ondanks meerdere lockdowns kreeg de visie in een opmerkelijke snelle periode vorm. Met ontwerpend onderzoek werden de uitdagingen van deze strategische plek getest, besproken en geoptimaliseerd tot een voorkeursscenario. Dat is nu klaar en bundelt ambitieuze doelen (klimaatstraten, compact bouwen, mensluwe zones, 15-minuten stad …) met praktische eisen. Bijzonder aan het proces is dat het ontwerp continu werd bijgesteld aan de hand van de milieueffectenstudie die parallel de impact van verschillende keuzes analyseerde. Allerlei stadsdiensten schaarden zich achter het project. Zo creëer je synergie over de domeinen heen, en dat is dan weer goed voor een gezonde gemengde en levendige stad. Ook de klankbordgroep van gewestelijke actoren en de wijkraad van Neder-Over-Heembeek liepen mee in het proces, met als hoogtepunt een online bewonersavond met een 200-tal aanwezigen.

Het masterplan zal als ruimtelijk kader dienen voor ontwerpwedstrijden en andere toekomstige ontwikkelingen in de zone. Het is een flexibel, inspirerend, veelzijdig instrument dat als strategisch kader ook toekomstige evoluties en noden in het gebied kan opvangen. Elk bouwproject of open ruimte-project zal een antwoord formuleren op de richtlijnen van het masterplan, met hier en daar mogelijkheid om gemotiveerd af te wijken als dat een manier is om de klimaatambities nog beter waar te maken.

Volgende stappen

Het masterplan zal niet in een schuif komen te liggen. Een groot deel van de terreinen op de site behoren toe aan de Grondregie van de Stad Brussel die ondertussen de wedstrijd lanceerde voor de bouw van een 150-tal woningen en de middelbare scholen. De bedoeling is om deze eerste fase van het plan in 2026 op te leveren. Later komen daar een kinderdagverblijf, extra woningen, sociale woningen en diverse parken bij. Schepen Ans Persoons: “De ambitie is om exemplarisch te zijn op vlak van waterbeheer, innovatieve infrastructuur en om echte ecologische stapstenen in het groene netwerk te creëren.” Ondertussen loopt ook het project Move NOHW verder aan een hoog tempo. De eerste tram zou door Neder-Over-Heembeek moeten rijden in 2024 en houdt halt aan de rand van de site.