Van een gesloten militaire kazerne naar een open provinciehuis en een nieuw hart voor de wijk

De stad Gent ontstond in de vlakte waar Leie en Schelde samenvloeien, een gemakkelijk te verdedigen moerassig gebied, met uitzondering van een hoge heuvel aan de zuidkant tussen de Kortrijksepoort en de Heuvelpoort. De ene versterking volgde daar eeuwenlang de andere op. Zelfs nog onder het Hollands bewind in het begin van de 19^e eeuw werd er een grote opgehoogde citadel gebouwd als verdediging tegen de dreigende legers van Napoleon. Snel in onbruik geraakt werd het bolwerk al vanaf 1870 terug afgebroken, om plaats te maken voor een groot park. Het Citadelpark kreeg tijdens de wereldtentoonstelling in 1913 haar huidige vorm en inrichting. Het biedt nu plaats aan het Museum voor Schone Kunsten, het SMAK en het ICC. Ook de oude kazerne ten noorden van de citadel werd mee afgebroken.

Eclectische stijl

Omstreeks 1900 werd de huidige kazerne gebouwd, in een romantiserende eclectische stijl. Maar al na de tweede wereldoorlog geraakten ook die gebouwen in onbruik. Een deel ervan werd verkocht aan de stad, die er o.a.het HISK (Hoger Instituut voor Schone Kunsten) in onder bracht. Het andere deel is nog steeds eigendom van het Belgisch leger en herbergt het provinciecommando van de provincie Oost-Vlaanderen.

De inmiddels beschermde site had dus dringend nood aan een nieuwe en duurzame bestemming. De Provincie wenste hierin mee te investeren. Haar diensten liggen nu verspreid in de stad.  Het bestuur heeft de wens om die te centraliseren in een eigentijds provinciehuis, met eigen bar en restaurant. Het bouwteam (De ontwerpers B2Ai, 360 Architecten en Sergison Bates, en Democo, Matexi en DMI Vastgoed, vandaag Ciril) kon de site verder zelf invullen en kreeg de opdracht ten slotte toegewezen op basis van de toekomstgerichte visie op belangrijke stedelijke aspecten zoals (intergenerationeel) wonen, groenruimte, cultuur en duurzaam toerisme.

Het ontwerp werd onderscheiden door de slimme introductie van een verzonken patio. De verdichting die zo plaatsvindt, zorgt voor een gecondenseerd en duurzaam stadsknooppunt, waar alle functies elkaar versterken. De uitgekiende keuze daarvan zal van de kazerne een plek voor de eenentwintigste eeuw maken, met een kwaliteitsvolle 24 hour life.

Binnenstebuiten

Het masterplan keert de 2,4 ha van de gesloten kazerne letterlijk binnenstebuiten. Het verharde plein wordt een buurtpark. De nu weinig betekenisvolle plek wordt opgeladen met een zeer hoge activiteitsgraad, waardoor het één van de meest bruisende plekken van de stad zal worden. Naast de 120 op een ingenieuze manier geïntegreerde wooneenheden biedt de site ruimte voor een belevingshotel, kunsthogeschool HISK.

Krachtlijnen

Het winnende team stelt een masterplan voor met enkele duidelijke krachtlijnen.

Destijds werd de wijk noodgewongen ontwikkeld rondom de gesloten kazerne. Nu ontstaat de kans alle gebouwen en open ruimten in te nemen en in het buurtleven te integreren. Het masterplan keert als het ware de gesloten kazerne binnenstebuiten. Het verharde centrale plein wordt een nieuw buurtpark met heel wat activiteiten: er is plaats voor een low cost belevingshotel, voor de kunsthogeschool en voor werk- en woonruimte. Een centrale verzonken patio vergroot het ruimteaanbod nog aanzienlijk. De 120 stadswoningen rondom hebben een veelheid van types en krijgen nu een voordeur in de kazernemuur op straat.

Het masterplan keert de 2,4 ha gesloten kazerne letterlijk binnenstebuiten. Aan de bekende kop van het complex aan de Charles de Kerchhovelaan wordt de muur bijna volledig opengebroken. Via een binnentuin bereik je het onthaal en cafetaria van het nieuwe provinciehuis met aansluitend de diverse administratieve diensten, de vergaderzalen voor de provincieraad en de deputatie,...Verderop liggen de logistieke diensten, de uitleendienst, het archief, de depotruimte en een onderliggende parking. Samen goed voor 30 000 m² voorzieningen, die eventueel deels ook door derden kunnen gebruikt worden. De groene binnentuin sluit visueel aan bij het Citadelpark.

Voor een harmonieuze afstemming van alle architecturale ingrepen aan de gebouwen door de verschillende ontwerpers, werd eerst een beeldkwaliteitsplan opgemaakt, dat ook een goede handleiding vormt bij de bespreking met de diverse administraties. Een flexibele invulling van de gebouwen moet er voor zorgen dat functiewijzigingen in de toekomst gemakkelijk kunnen opgevangen worden.