Ventilatie: een factor van formaat in de strijd tegen Covid-19

Als mensen hoesten, komen er vloeistofdruppels vrij. Zware druppels vallen omlaag en de lichte komen in de lucht terecht. Die laatste worden aerosolen genoemd, en verspreiden Covid-19. “In een slecht geventileerde ruimte kunnen aerosolen wel drie uur blijven hangen”, zegt Marianne Stranger van VITO. Ventilatie is dus essentieel in de strijd tegen het virus, maar enkel de ramen opzetten volstaat niet en geeft zelfs een vals gevoel van veiligheid. In een klaslokaal zouden enkel de scholieren die het dichtste bij het raam zitten schone lucht inademen. Wie het verste weg zit, ondervindt geen voordelen van de natuurlijke verluchting.

Daarom is er nood aan ventilatiesystemen, maar niet elk systeem voldoet, volgens het expertenpanel. Zo raden ze af om enkel luchtreinigers met UV-C filters of ionisators te gebruiken. Die combineren met andere luchtreinigers is noodzakelijk. Zo zegt Hanna Leppanen van het Finse Instituut voor Gezondheid en Welzijn dat luchtreinigers met ionisators niet helpen bij aerosoltransmissie omdat die de aerosolen niet wegnemen uit de ruimte, maar naar de oppervlakken verplaatsen. Daarnaast spreken de experten voornamelijk over ventilatiesystemen omdat de effecten van een luchtreiniger niet te meten zijn. Ventilatiesystemen die wel veilig zijn, staan in een database op de website health.belgium.be.

Kwalitatieve buitenlucht

Omdat ventilatiesystemen propere buitenlucht naar binnen trekken, hangt de kwaliteit van de binnen- en buitenlucht nauw samen. In België is er nog een lange weg te gaan: het is een thema dat in de toekomst nog heel wat aandacht zal opeisen. Het Belgian Building Research Institute is volgens volksgezondheidsfunctionaris Bart Bautmans een belangrijke organisatie om architecten, aannemers en installateurs te begeleiden om gebouwen te ontwikkelen die bijdragen aan een gezondere en betere luchtkwaliteit.

‘Zwitserse kaas’-model

“Ventilatie is belangrijk, maar zeker niet het enige aspect”, klinkt het volmondig bij de experten. In het ‘Zwitserse kaas’-model is ventilatie slechts één van de vele sneetjes om de verspreiding van het virus tegen te gaan. Goede ventilatie moet dus nog enige tijd gepaard gaan met mondmaskers én afstand bewaren én een hoog vaccinatietempo.

Bovendien is het niet eenvoudig om meteen te kunnen inschatten wat er op vlak van ventilatie precies nodig is. “Het duurt even vooraleer er goede informatie beschikbaar is”, zegt infectiologe Erika Vlieghe. “Dit werkt op een veel grotere schaal dan gewoon een raam openzetten.” Zo moeten mensen opgeleid worden en genoeg kennis vergaren over ventilatiesystemen. “CO₂-meters in klaslokalen zijn een eerste stap, maar wat moet je doen als je het niveau niet naar beneden krijgt met de hulpmiddelen die je hebt?”, vraagt ze.

Alle klassen nog voor de winter uitrusten met ventilatiesystemen vindt het expertenpanel daarom te hoog gegrepen. Vandaar pleiten de experten voor activiteiten, zoals lessen en vergaderingen, in de buitenlucht. Dit vraagt wel een mentaliteitswijziging, want momenteel spenderen we tachtig procent van onze tijd binnen. Wanneer we binnen zijn, zullen we onze omgeving steeds meer moeten beheren. Zo kunnen we proberen om het besmettingsrisico, dat nooit nul zal zijn, zo laag mogelijk te houden.