VIBE: 'Alternatieve financiering kan renovatiegraad opkrikken'

De renovatiegraad van het Vlaamse woninglandschap is tergend laag, zeker in vergelijking met andere Europese landen. Nochtans kent de Vlaamse overheid renovatiepremies toe aan bewoners die hun woning willen opknappen.  Toch ontbreekt het huizenkopers aan tijd en moed om zich een weg te banen doorheen het renovatieproces. Ook een tekort aan financiële middelen zorgt dat huishoudens het nalaten om hun woning te renoveren. Uit recente cijfers blijkt dat 58% van de huiseigenaren in 2018 geen renovatiewerken liet uitvoeren omwille van de kostprijs. Bovendien ging 43% van de verbouwers een lening aan om hun woning te renoveren. Een tekort aan financiële reserves weerhoudt woningeigenaars ervan om hun renovatieplannen uit te voeren. Zeker noodkopers missen daardoor de boot. Een renovatieversnelling is in het licht van de klimaatdoelstellingen noodzakelijk om de regionale en lokale CO₂-reductiedoelstellingen te behalen. In Vlaanderen alleen wachten zo’n slordige drie miljoen woningen op een grondige renovatie. Niet niks! Willen we dat tegen 2050 ons bestaande woningpatrimonium energiezuinig is, dan moeten we bijna 100.000 woningen per jaar renoveren.
 

Alternatieve financiering versterken

Een oplossing die VIBE vzw en Dialoog vzw daarom voorstellen, is dat de nieuwe lichting Vlaamse beleidsmakers veel meer inzet op alternatieve financiering. Met het huidige beloofde fonds kunnen slechts 500 woningen per jaar gerenoveerd worden. Alternatieve financieringsvormen kunnen ook de positie van sociaaleconomisch kwetsbare groepen versterken. Mensen met lage inkomens kopen namelijk vaak een woning van erbarmelijke kwaliteit en ontberen de financiële middelen om deze grondig op te lappen. Een alternatief financieringsmodel helpt deze groep vooruit zonder dat de betaalcapaciteit in het gedrang komt. Dit is zowel voor de huiseigenaars als de overheid een win-winsituatie.    

Community Land Trust (CLT) is een verenigingsvorm die (gemeenschaps)gronden verwerft, ontwikkelt en beheert en van hieruit een nieuw woon- en gemeenschapsmodel ambieert dat betaalbare en kwaliteitsvolle woningen aanbiedt aan kwetsbare bewoners. Zowel voor modale als voor lage inkomensgroepen is het CLT-model dus een katalysator tot woningvernieuwing. De leefbaarheid en de (energetische) kwaliteit van de woning kunnen immers fors toenemen zonder dat de eigenaars hun eigen financiële grenzen moeten aftasten. Aan de overheidszijde betekent het CLT-model een besparing op de uitgaven. Op langere termijn is er namelijk minder financiële input nodig. Een mooi voorbeeld van een collectieve wijkrenovatie vond plaats in de Gentse Dampoortwijk. “Het project ‘Dampoort knapT OP’ hanteerde al enkele CLT-principes, zoals subsidieretentie. Verbouwers krijgen zo een subsidie die pas moet terugbetaald worden op het ogenblik dat de woning verkocht wordt. De premie keert zo bij de verkoop van de woningen terug naar het gemeenschappelijke fonds. In maart 2019 trapten de stad Gent en het OCMW het project ‘Gent knapT OP’ af met de ambitie om honderd woningen te renoveren. Opnieuw betreft het een renovatie waarbij kwetsbare groepen degelijke ondersteuning krijgen. Door financiële middelen te investeren in collectieve projecten kunnen we de renovatiegraad opkrikken. Daar vaart iedereen uiteindelijk wel bij”, stelt Trui Maes (Samenlevingsopbouw Gent/CLT Gent). Ook in Tienen startte een renovatiebegeleiding met de mogelijkheid om de werken te financieren met subsidieretentie.  “Als je niet mondig genoeg bent, is het contact met aannemers niet altijd gemakkelijk”, legt renovatiebegeleider Inne Cornelissen (provincie Vlaams-Brabant) uit. “Daarom zijn wij er. We doen bovendien beroep op de expertise van het Provinciaal Steunpunt Duurzaam Bouwen Vlaams-Brabant, uitgevoerd door Dialoog vzw. Hun adviseurs bepalen de prioriteiten en kijken toe of de werken volgens de regels zijn verlopen. Dat neemt veel bekommernissen weg bij de eigenaars. Dat is de sociale insteek van het project: iedereen heeft recht op kwaliteitsvol en energiezuinig wonen.”