VITO en EnergyVille realiseren met THOREAQ innovatiehotspot voor de bouwsector met twee identieke testwoningen

Vlaanderen staat voor een enorme uitdaging. Tegen 2050 – in minder dan 30 jaar dus – zullen alle Vlaamse gebouwen volledig klimaatneutraal moeten worden. Wetende dat ons gebouwenbestand tot het oudste en meest energieverslindende van Europa behoort, wordt al snel duidelijk dat de bouwsector cruciaal zal zijn om de omslag te kunnen maken naar een duurzame toekomst.

Innovatiehotspot

THOREAQ bestaat uit twee identieke testwoningen, een werkplaats en een outdoor werflabo en zal gebruikt worden voor het testen, valideren en demonstreren van innovatieve renovatieoplossingen, technologieën die bijdragen aan de verbetering van de binnenluchtkwaliteit, oplossingen voor een betere integratie van energiesystemen in de bebouwde omgeving, en innovaties op gebied van geïndustrialiseerd vervaardigde gevel- en dakelementen en geautomatiseerde constructiemethodes in de bouw.

Twee identieke gebouwen

“Een dergelijke testinfrastructuur van twee identieke, vergelijkbare gebouwen is uniek in Europa, de enige in haar soort”, verduidelijkt Marlies Van Holm, onderzoekscoördinator bij EnergyVille/VITO. “De twee testwoningen hebben volledig dezelfde opbouw en installaties, dezelfde oriëntatie, en nagenoeg identieke bezonning, beschaduwing, regen- en windbelasting. Ze worden daarbovenop binnenkort voorzien van virtuele bewoners, toestellen die menselijk gedrag nabootsen, waardoor identiek (of net heel verschillend) bewonersgedrag kan plaatsvinden in de beide gebouwen. Bijgevolg zijn vergelijkende AB-testen mogelijk: je verandert één parameter in één van beide woningen en je kan precies het effect/de prestatie van die verandering meten en vaststellen.”

“Wil een producent van warmtepompen zijn technologie bijvoorbeeld in een gecontroleerde omgeving afstemmen op verschillende gebruiksprofielen, dan kan hij in woning A een gezin met drie kinderen, en in woning B een gepensioneerd koppel dat vooral doorheen de dag energie verbruikt, onder identiek dezelfde omstandigheden simuleren. Ook als een producent wil aantonen dat zijn product 10% zuiniger is dan dat van zijn concurrent, kan dat via simulaties in de twee gebouwen”, verduidelijkt Marlies Van Holm.

Demonteerbare gevels en daken

De gebouwen werden ook voorzien van demonteerde gevels (3 van de 4 gevels/woning) en demonteerbare hellende daken. De achterliggende betonnen draagstructuur, voorzien van ankerrails, maakt dat elk type van buitengevel kan geïnstalleerd worden rond de gebouwen. Verschillende bouwmaterialen of geïntegreerde technieken zoals zonnepanelen in de gevels van het gebouw, kunnen daarmee uitvoerig getest worden binnen THOREAQ.

Samenwerken is key

Nu de testopstelling officieel geopend is, worden de testwoningen nog verder voorzien van de nodige technieken, interieurafwerking, sensoren, en dus virtuele bewoners (in de loop van 2024-2025). Daarna zullen de testwoningen opengesteld worden voor bedrijven, onderzoekspartners of andere geïnteresseerden om hun innovatieve producten en diensten full-scale en levensecht te testen, optimaliseren en demonstreren in een veilige en gecontroleerde omgeving.

Futureproof en betaalbaar

Volgens Inge Neven, CEO van VITO, is de bouw is een van de cruciale sectoren in de evolutie naar een duurzame toekomst: “De verschillende elementen rond materiaalkeuzes, isolatie en energie moeten naadloos op elkaar aansluiten om tot de beste en meest duurzame resultaten te komen, betaalbaar voor iedereen. Hierbij zijn dus naast innovatie en technologische vooruitgang, de afstemming tussen de verschillende partijen in de hele waardeketen van groot belang. Samen kunnen we de fundamenten leggen voor praktische oplossingen die onze gebouwen futureproof en betaalbaar maken en de CO2-uitstoot en de impact op het klimaat ervan verminderen.”

Robotica in de bouwsector

Ook robotica krijgt een rol binnen THOREAQ. “VITO en EnergyVille verwachten de komende jaren heel wat innovatie in nauwe samenwerking met industrie en onderzoekspartners om producten en processen te verbeteren op vlak van duurzaamheid, integratie van nieuwe materialen en technieken op vlak van automatisering en robotica”, verduidelijkt Marlies Van Holm. De werkplaats zal daarom, naast de identieke gebouwen, ook nog onderdak bieden aan specifiek onderzoek naar nieuwe gebouwschilelementen (dak- en gevelelementen) en geautomatiseerde constructiemethodes. 

Om deze technologieën ook in openlucht en op ware schaal te kunnen testen zal er in een laatste fase ook een outdoor werflabo gebouwd worden. Daarbovenop zullen de gebouwen in 2024 ingeklikt worden op het warmtenet en gelijkstroomnet van het Open Thor Living Lab, het levend labo op het Thor Park, waardoor energie-uitwisseling met de andere gebouwen op de site ook tot de mogelijkheden zal behoren.