Vlaams Bouwmeester en IABR-curator Van Broeck: “Denk globaal, acteer lokaal”

De IABR zet de komende twee edities in 2018 en 2020 volledig in op de Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties en het klimaatverdrag van Parijs. Het maatschappelijk experiment - de woorden academisch en cultureel zijn taboe - brengt in 2018 alle actoren, inzichten en praktijken samen om vervolgens in 2020 concrete resultaten te tonen. “Hoe we die zullen tonen, weten we helemaal nog niet. Het kan een nieuwe biënnale zijn, maar evenzeer een film of een theaterstuk”, vertelt Vlaams Bouwmeester Leo Van Broeck, een van de drie curatoren van de biënnale.

IABR–2018+2020–THE MISSING LINK is geen academische ver-van-mijn-bed-show maar een weerspiegeling van de realiteit, een werkplek voor actoren en een gids richting een planeet die weer leefbaar wordt. Met als baseline 'You Are Here' werd niet toevallig het World Trade Center, voor de gelegenheid omgedoopt tot World Trasformation Center, gekozen als locatie. Pendelaars, salariswagens op drukke rijvakken, kamperende asielzoekers en 15 procent leegstand die blijft toenemen. De Noordwijk die rond het WTC-gebouw is ontstaan, is een weerspiegeling van de veranderingen in de wereld en de daarmee gepaard gaande uitdagingen.

“De grens van het maximale wat de aarde ons kan geven, hebben wel al lang overschreden." - Leo Van Broeck

Geografisch tweeluik

Samen met de Nederlandse Rijksbouwmeester Floris Alkemade en architect Joachim Declerck van Architecture Workroom werd Leo Van Broeck door IABR-directeur George Brugmans aangesteld als curator van de biënnale, die ook geografisch een tweeluik vormt. Door zowel in Brussel als in Rotterdam aanwezig te zijn, breidt de IABR haar werkveld uit naar de Delta van de Lage Landen, een dicht verstedelijkt gebied met een belangrijke rol in de wereldeconomie. Gedurende drie jaar zullen overheden, experts, praktijken,… in IABR-Atelier Rotterdam en IABR-Atelier Oost-Vlaams Kerngebied werken aan de toekomst van de Delta.

Leo Van Broeck ziet het graag gebeuren. Sinds zijn aanstelling in juli 2016 gaat de Vlaamse Bouwmeester immers voorop in de strijd tegen het versnipperde woonlandschap in Vlaanderen. Zelf weigert hij nog vrijstaande plattelandswoningen te tekenen, roept hij op tot een gezamenlijke trek naar de steden en werkt hij in het grootste passief kantoorgebouw van België (Herman Teirlinckgebouw). Van Broeck: “De grens van het maximale wat de aarde ons kan geven, hebben wel al lang overschreden. We zijn met veel te veel en we doen het verkeerd. Een derde van de huidige bevolking zou ideaal zijn. Dat trekt zich binnen enkele eeuwen wel recht, maar het zal nog eerst verslechteren voordat het verbetert.”

" Als je lang genoeg op dezelfde nagel klopt, zullen er dingen gebeuren. Ook vanuit hoeken waar je het niet verwacht."  - Leo Van Broeck

Lichtpunten

Toch ziet de Vlaamse Bouwmeester ook lichtpunten in zijn - naar eigen zeggen - chronisch pessimisme. “Er zijn al kleine processen die als een epidemie uitzaaien. Steeds meer landbouwers beseffen dat hun grootschalig landbouwmodel niet meer leefbaar is en schakelen over op bio. Ze creëren een lokale kringloop met burgers die op voorhand betalen voor een gegarandeerd afnamepakket. Het is positief wanneer dergelijke systemen een eigen leven beginnen leiden. Denk globaal, maar acteer lokaal. Na bijna twee jaar in de stoel van Vlaams Bouwmeester had ik eerlijk gezegd niet verwacht dat er zo snel dingen zouden gebeuren. Enkele weken geleden hoorde ik dat in Grimbergen 42 hectare woonuitbreidingsgebied definitief is omgezet in natuurgebied. Er was geen politieke meerderheid dus werden de coalitiepartners buitenspel gezet om vervolgens een tijdelijke meerderheid met de oppositie te creëren. Als je lang genoeg op dezelfde nagel slaat, zullen er dingen gebeuren. Ook vanuit hoeken waar je het niet verwacht.“

"Het is net belachelijk als je niets doet. En je kan je niet veroorloven niets te doen, want dit is de realiteit.” - George Brugmans

Urban designers

De expo You Are Here in het WTC-gebouw toont projecten, verzamelt actoren en ademt solidariteit. Hoe zetten we goede intenties om naar concrete transformaties? In het beantwoorden van die vraag spelen architecten een belangrijke rol. Van Broeck: “Architecten zijn 'urban designers' geworden en 'urban design' is het omgaan met de vraag hoe je de aanwezigheid van de mens op de planeet organiseert, zonder de planeet te verwoesten. Ik denk dat we heel goed weten dat deze biënnale het midden houdt tussen hoogmoedige ambitie en een besef van kwetsbaarheid en fragiliteit. maar de geschiedenis leert ons dat een kleine toepassing of uitvinding plots veel teweeg kan brengen. Een melodie van een garageband die de muziekwereld verandert, twee computers die met elkaar communiceren waardoor internet ontstaat,… Laten we daar op hopen.”

IABR-directeur Goerge Brugmans verwoordt het mooi. “Het is net belachelijk als je niets doet. Je moet je niet afvragen of dit veel zal opleveren. Draai het liever om. Dat geldt zowel voor individuen, organisaties, experten als beleidsmakers. Alleen kan je de wereld niet veranderen, maar er is wel iets in beweging. En je kan je niet veroorloven niets te doen. Want dit is de realiteit.”

Nog tot en met vrijdag 8 juli kan je in het WTC in Brussel en het HAKA-gebouw in Rotterdam terecht het eerste luik van IABR–2018+2020–THE MISSING LINK. Meer info vind je hier.