Vlaamse Planningsprijs 2021 voor Waterplan Antwerpen en Bouwblokvisie Gent

Planningsprijs 2021. ‘Afgerond Planningstraject’: Waterplan. Stad Antwerpen

Om te anticiperen op de stedelijke wateropgaves heeft de stad Antwerpen eind 2019 een Waterplan afgerond dat momenteel volop wordt uitgerold in verschillende projecten en processen. Het plan is ontwikkeld door De Urbanisten, Witteveen+Bos en Common Ground. Met het Waterplan wilt Antwerpen water opnieuw een plek geven in de stad.

Het Waterplan streeft naar geïntegreerde, stadsbrede en concrete oplossingen op korte en lange termijn voor de wateruitdagingen in Antwerpen. In plaats van alleen te focussen op de problemen veroorzaakt door klimaatverandering, richt het Waterplan zich ook op de kwaliteiten die blauwe en groene infrastructuren kunnen bieden voor een dicht stedelijk weefsel.

Het Waterplan heeft ook een verhalende insteek die het waterbewustzijn bij bewoners, bezoekers en iedereen die mee werkt aan de stad, moet vergroten.

De jury was bijzonder onder de indruk van de brede inhoudelijke aanpak die ook wordt vertaald op het terrein in wijkwaterplannen. Het thema is zeer urgent en de methodiek is perfect overdraagbaar naar elke stad of gemeente in Vlaanderen. Het Waterplan heeft een breed politiek en administratief draagvlak, over verschillende beleidsdomeinen van de stad heen.
 

Planningsprijs 2021. ‘Vernieuwend Planningsconcept’: Bouwblokvisie voor vergroenen en verweven. Stad Gent

Net zoals in andere steden is de druk op ruimte in Gent, vooral vanuit de woonmarkt, bijzonder groot. Andere, vaak kwetsbare functies, zoals groen, (maak)economie of voorzieningen moeten dan ook vaak wijken voor residentiële ontwikkelingen. De stad Gent stelde daarbij vast dat die druk heel erg speelt in de binnengebieden van de binnen-en kernstad.

De stad ontwikkelde daarom een geïntegreerde bouwblokvisie die nieuwe kansen wil geven aan die binnengebieden door bestaande gebouwen maximaal te hergebruiken voor de maakeconomie en voor voorzieningen. Maar ook door de binnengebieden te ontharden en te vergroenen.

De visie biedt een helder kader voor ontwikkelaars en duidt welk programma er binnen welk bouwblok mogelijk is, afhankelijk van de grootte van het gebied. De visie vanuit de Dienst Ruimtelijke Planning wordt ondersteund door een ‘verwevingscoach’ die potentiële initiatiefnemers begeleidt in de ontwikkeling van binnengebieden. Door de intense samenwerking tussen de verschillende diensten draagt de bouwblokvisie in belangrijke mate bij tot meer leefkwaliteit in dichtbevolkte wijken. 

De jury loofde de gedetailleerde analyse die aan de basis ligt voor het hele beleidskader en was zeer positief over de aanpak van een ‘urban urgency’ die al lang op de radar staat, maar waar tot nog toe weinig werkbare kaders voor werden gevonden.

De bouwblokvisie vertrekt vanuit een beleidsmatige insteek, maar werd uitgewerkt tot op het operationele niveau, inclusief een aangepast instrumentarium, testcases én financiële doorrekening. De stad neemt daarbij sterke standpunten in die proactief het beleid ondersteunen.

De bouwblokvisie biedt een duidelijk kader voor ontwikkelaars en bewoners, wat nog wordt ondersteund door een inspiratiegids/handleiding en de verweefcoach die initiatiefnemers begeleidt.

De jury gelooft sterk in dergelijke nieuwsoortige initiatieven die eigenaarschap, nieuwe financieringsmodellen en alternatieve samenwerkingen tussen overheid en privé kan vormgeven en stimuleren.  
 

Over de Vlaamse Planningsprijs

De Vlaamse Planningsprijs wordt tweejaarlijks uitgereikt aan een innovatief project in de Vlaamse planningsdiscipline en -praktijk. Omdat die zo divers is als Vlaanderen zelf, werden voor het eerst twee categorieën afgebakend en wordt er een prijs uitgereikt voor een beloftevol opgestart planningsproces/vernieuwend planningsconcept en een prijs voor een afgerond planningstraject/realisatie.

In de eerste categorie wordt de nadruk gelegd op vernieuwing in de planningsdiscipline. Embryonale concepten en nieuwe ideeën voor instrumenten, beleid, proces, participatie of andere aspecten van het planningsproces maken in deze categorie kans op de Planningsprijs.

Planningsmethodieken of instrumenten die hun waarde al hebben bewezen, realisaties die de kwaliteitseisen uit de planfase in praktijk hebben omgezet, een doorlopen proces dat zijn vruchten heeft afgeworpen of andere resultaten van vernieuwende planningsinitiatieven worden in de tweede categorie beoordeeld.
 

Inzendingen

Negen lokale besturen stelden zich dit jaar kandidaat voor de Vlaamse Planningsprijs. "De projecten getuigen stuk voor stuk van een groot vakmanschap en een doorgedreven samenwerking tussen vele partijen. Daarbij valt op dat er vaak sterke trekkersfiguren met verschillende achtergronden de drijvende kracht zijn: enthousiaste mandatarissen, sterke en ervaren ruimtelijk planners of lokale initiatiefnemers die hun schouders zetten onder een maatschappelijk project. Uit een blinkende oogst aan kwaliteitsvolle dossiers koos de jury dus uiteindelijk voor het Waterplan van de stad Antwerpen en de Bouwblokvisie van de stad Gent", klinkt het bij de organisatie.