Voormalig Antwerps Stadsbouwmeester Kristiaan Borret blikt terug

Kristiaan Borret was sinds 2006 stadsbouwmeester en ontving vorig jaar nog de Prijs van de Vlaamse Gemeenschap voor Architectuur voor zijn voorstrekkersrol. Een half jaar terug zette het Antwerpse stadsbestuur zijn bouwmeester op straat. “Onverwacht kwam het niet. Maar het ging wel heel snel. Ik had dat onderschat. Dat heeft mij een tijdje rouw gekost, dat ik al die mooie projecten en al die fijne collega’s moest achterlaten. Dus ik ben weg uit Antwerpen, maar Antwerpen is niet volledig weg uit mij”, zegt Kristiaan Borret in het Radio 1-programma.

Architecturale kwaliteit voor dagdagelijkse voorzieningen

Kristiaan Borret heeft opdrachten uitgeschreven voor de architectuur van dagdagelijkse voorzieningen, zoals kinderdagverblijven. “Misschien was dat één van de klemtonen die ik gelegd heb”, zegt Borret. “Voor mij is architecturale kwaliteit, of de kwaliteit van de leefomgeving, niet alleen iets voor de architectuur op zondag, voor de grote culturele gebouwen, voor de opera’s, musea enzovoort, maar ook voor de dagelijkse voorzieningen waarvan we gebruik maken in de stad. Bijvoorbeeld crèches, maar ik heb ook wedstrijden georganiseerd voor brandweerkazernes, voor stelplaatsen voor de groendienst, en zelfs voor het containerpark.”

De plaats van de auto in voorbeeldsteden

Kristiaan Borret verschilde van visie met het stadsbestuur. Zo was er bijvoorbeeld de plaats van de auto in de stad. “Het was zelfs één van de elementen van de verkiezingscampagne in 2012. Dus je kan zeggen, het was legitiem, de Antwerpenaar heeft gekozen voor een beleid waarbij de auto meer centraal staat”, zegt Borret. “Dat is iets wat ik vanuit mijn vakgebied niet veel zie. Je ziet in veel steden juist hoe er gesleuteld wordt aan de plaats van de auto in de stad, in plaats van terug te mikken op doorstroming en veel parkeermogelijkheden in de stad.”

Hij verwijst naar vooruitstrevende Europese steden, en hoe het daar wordt aangepakt. “Als je kijkt naar wat vandaag geldt als de voorbeeldsteden in Europa: daar heeft men een ander beleid.” Sinds zijn ontslag verdiepte Borret zich in de evoluties in verschillende Duitstalige steden. “Ik ben de laatste tijd ook  heel erg geïnteresseerd in een aantal Duitstalige steden in Europa, steden als Zurich, Bazel, München of Nürnberg. Dat zijn steden die zich op een heel interessante manier aan het vernieuwen zijn, en opnieuw, heel goed nadenken over de plaats van de auto in de stad.”

Volgens Borret zijn we daar in Vlaanderen te weinig mee bezig. “Ik denk dat we in Vlaanderen qua mobiliteit te conservatief zijn. We denken nog te veel in termen van infrastructuur: nieuwe wegen bijleggen, kruispunten oplossen enzovoort. We zouden ons flexibeler moeten opstellen: de ene keer de auto, de andere keer de fiets. Als we de mobiliteit in Vlaanderen willen oplossen, dan zal het niet alleen met infrastructuur zijn, maar ook met een mentaliteit: met het gebruik van de verschillende mobiliteitsmogelijkheden.”

Was daar een rol voor weggelegd voor de Vlaamse Bouwmeester?

In de laatste 15 jaar is dankzij het werk van de opeenvolgende Vlaams Bouwmeesters en hun teams de kwaliteit van de architectuur van publieke gebouwen enorm verbeterd, vindt Borret. “We staan op de kaart van Europa daarmee.”

Dat is deels te danken aan het werk van architecten, maar daaraan niet alleen. “Voor goede architectuur heb je natuurlijk goede architecten nodig. Maar wat vaak vergeten wordt, is dat je met twee moet zijn. Voor een goed gebouw heb je een goede architect nodig maar ook een goede opdrachtgever. En precies daarin heeft de Vlaamse Bouwmeester jarenlang geïnvesteerd, om publieke opdrachtgevers te begeleiden, om die te coachen, om te stimuleren,” vertelt Borret. 

Ook Kristiaan Borret pleit ten slotte voor een onafhankelijke Vlaamse Bouwmeester. “De Vlaamse administratie is zeer verkokerd, meer nog dan de stedelijke administratie. Ik heb het in Antwerpen ook gemerkt, het succes van een bouwmeester hangt samen met de manier hoe je horizontaal kan werken, door de diensten heen.”