Voormalige vrachtwagenparking wordt eventlocatie voor jongerencentrum (ZAmpone architectuur & tc plus)

In 2015 schreef Het Entrepot een brief naar de stad. De vraag: kan de voormalige vrachtwagenparking tussen Het Entrepot en het skatepark heringericht worden, zodat het jongerencentrum die efficiënter kan gebruiken bij events? Zo zou ook een einde gemaakt worden aan de chaotische en onveilige omstandigheden op de parkeerplaats, die eigendom is van de stad. De vroegere vrachtwagenparking werd tijdens concerten en fuiven in Het Entrepot immers gebruikt om fietsen en auto’s te parkeren. Doordat de belijning voorzien was op vrachtwagens en autobussen stonden auto’s en fietsen altijd chaotisch door elkaar. Bovendien werd de parking soms ook gebruikt als stapelruimte, wat het nog gevaarlijker maakte.

“Het Entrepot wilde de buitenruimte groener, gezelliger en meer gestructureerd. Ook moesten er technische voorzieningen komen zodat de locatie na de metamorfose functioneler zou zijn”, vertelt Tim Verhofstadt, tuin en landschapsarchitect van Stad Brugge. “De nieuwe inrichting en invulling moeten meervoudig gebruik toelaten. Met andere woorden: er moeten verschillende events kunnen doorgaan zonder dat er structurele aanpassingswerken nodig waren.”

“Het stadsbestuur gaf gehoor aan de vraag van Het Entrepot en ik kreeg de opdracht een voorontwerp te maken”, gaat hij voort. “Dat werd vervolgens goedgekeurd door het college, waarna de bal aan het rollen ging. Het werd snel duidelijk dat we voor de verdere uitwerking van ons conceptvoorstel een architect en stabiliteitsingenieur nodig hadden. We zijn toen een onderhandelingsprocedure gestart met gunningscriteria voor de aanstelling van een ontwerpteam. Uiteindelijk mochten ZAmpone architectuur en tc plus het voorontwerp verder uitwerken. Daarna dienden zij de bouwaanvraag in en stonden zij in voor de opvolging van de werken. De aannemer voor die werken, Braet uit Nieuwpoort, werd ook via een openbare aanbestedingsprocedure aangesteld. Heel wat stadsdiensten sprongen mee op de kar om alles te realiseren.”

De vraag: multifunctioneel inzetbare buitenruimte

Het Entrepot wist goed wat het wilde: een multifunctionele eventlocatie die plaats bood aan 1.200 mensen en op de een of andere manier buitenruimte bleef. “We hadden enkele scenario’s in ons hoofd waarvoor de eventlocatie moest kunnen dienen”, vertelt Wannes Fremaut, directeur van Het Entrepot. “Zo moesten er fuiven kunnen worden georganiseerd, onder meer afterworkparties, foodtruckfestivals, fandorpen bij grote voetbalwedstrijden en filmvertoningen. Het was voor de architecten een uitdagende opdracht om dat allemaal mogelijk te maken.”

De oplossing: aanpasbaar staalskelet

ZAmpone architectuur en tc plus ontwierpen een staalstructuur op het deel van de parking dat pal voor de ingang van het jongerencentrum ligt. Karel Petermans van ZAmpone architectuur, legt uit hoe en waarom: “We hebben eerst een onderdelenlijst opgesteld waarmee Het Entrepot multifunctioneel aan de slag zou kunnen gaan. Uiteindelijk resulteerde dat in een minimalistisch ontwerp.”

“Door een geprefabriceerde modulaire stalen structuur neer te zetten die verder kan worden ingericht door de gebruiker, hebben we het stuk parking voor de ingang van het jongerencentrum structuur gegeven. Ankerpunten, op strategische plekken in de staalstructuur, laten toe er op alle mogelijke manieren mee om te gaan. We hebben het skelet met het oog op maximale flexibiliteit ook overgedimensioneerd. Elke keer dat we hier kwamen na de oplevering, zagen we al een andere invulling. We zijn dus zeker geslaagd in ons opzet.”

“De moduleerbaarheid van de site, dankzij het plug-and-playverhaal, is een grote troef”, vertelt Fremaut. “De structuur geeft de nieuwe buitenruimte vorm, maar is toch niet bepalend. Ze straalt de ruwe vibe van het jongerencentrum uit.”

De uitvoering: heel wat recuperatiematerialen

Het respecteren van de vereisten rond crowd control was een uitdaging bij de uitvoering van de werken. Petermans: “De evenementenzone moest op een bepaalde manier afsluitbaar zijn, zodat mensen niet zomaar binnen kunnen. Anderzijds moet iedereen wel te allen tijde snel naar buiten kunnen.”

Ook het krappe budget vereiste de nodige creativiteit van het ontwerpteam. “Om die reden hebben we ingezet op hergebruik, wat een pak goedkoper is. Zo kenden de containers voor de vaste buitenbar en dj booth al een lang leven.”

“In de verdere aankleding van het ontwerp hebben we ook ingezet op het circulaire verhaal”, vult Fremaut aan. “Zo hebben we het hout dat we gebruikten om tijdens de coronapandemie compartimenten te maken in de fuifzaal, later gebruikt om enkele containers mee aan te kleden. Je vindt hier voorts oude kerkstoelen, bloembakken gemaakt van oude lavabo’s … Afval wordt gerevaloriseerd.”

Wat beter kon:  samenwerking tussen het Entrepot en de jeugddienst

Gevraagd naar wat achteraf gezien beter had gekund, hoeft vooral Petermans niet lang na te denken. “Het staal dat we gebruikt hebben voor het skelet, is nieuw of zogenaamd virgin staal. Je kan vanuit duurzaamheidsstandpunt terecht de vraag stellen of we niet voor gerecycleerd staal hadden moeten gaan. Maar enkele jaren geleden klonk de buzz rond circulair bouwen nog niet zo luid. En als je gebruik wil maken van gerecycleerd staal, moeten er zich ook opportuniteiten voordoen. Je moet de juiste poutrels vinden of een partner die zo’n grote hoeveelheid balken kan produceren uit bestaand staal.”

“Maar het skelet dat er vandaag staat, heeft ook zijn troeven. Zo zit het in elkaar met bouten en schroeven en is het dus volledig demonteerbaar en herbruikbaar”, benadrukt Petermans.

Fremaut: “Het gebouw waarin Het Entrepot gevestigd is, wordt gedeeld met de jeugddienst. De samenwerking tussen beide biedt nog ruimte voor verbetering. We werken nu nog niet zo veel samen met de jeugddienst en eigenlijk is dat een beetje raar, want we hebben beide dezelfde doelgroep en zitten dus in hetzelfde gebouw. Veel heeft te maken met de inrichting. We hebben geen gemeenschappelijke ingang. We beseffen dat die samenwerking beter kan. En we hebben een bevraging gedaan onder de Brugse jongeren waarin we peilden naar hoe zij de toekomst van deze volledige site zien, naar wat hun noden nog zijn. In de toekomst willen we de buitenruimte van Het Entrepot beter integreren met die van de jeugddienst.”

De troeven

De troeven van de nieuwe eventlocatie laten zich niet vatten in één zin. “In de eerste plaats hebben we een onderbenut perceel een boeiend nieuw leven gegeven, in plaats van elders iets nieuws te bouwen. Daarom is dit een mooi voorbeeld van ruimtelijk rendement. Onze buitenruimte wordt nu intensiever én voor verschillende doeleinden gebruikt”, zegt Fremaut. “Zo hebben we er zelf al een zomerbar ingericht en heeft de stad hier ook al een afterwork georganiseerd voor zijn duizend werknemers. Zo’n events organiseren was vroeger veel minder evident. We moesten dan een beroep doen op de technische voorzieningen in het gebouw of een stroomgenerator en de locatie oogde ook gewoon een pak minder sexy. Zonder het staalskelet was de nodige schaduw creëren bovendien veel complexer en duurder. De architecten voorzagen immers ook doeken die we op alle mogelijke manieren kunnen ophangen aan het staalskelet als zonwering.”

“Het is een stap in de herontwikkeling van het oude havengebied. Zo is Het Entrepot zelf ook een herbestemmingsproject. Het is immers gevestigd in een oud douanegebouw, waar vroeger zelfs de trein kon doorrijden. Het Entrepot kwam er in 2002, toen Brugge de culturele hoofdstad van Europa was en de stad omwille van die gelegenheid voor het eerst een jongerenproject wilde inrichten in het gebouw. Dat resulteerde in het onderbrengen van een danszaal en wat andere culturele activiteiten in het gebouw, naar plannen van de eigen stadsarchitect. Vanaf 2006 kwamen er dan verschillende ruimtes bij, zodat Het Entrepot vandaag een volwaardig jongerencentrum is. Dankzij de ligging – ver buiten de Brugse binnenstad – worden potentiële problemen met geluidsoverlast ook geminimaliseerd.”

“Daarnaast is natuurlijk de moduleerbaarheid van de site, dankzij het plug-and-playverhaal, een grote troef. We hebben hier altijd al verschillende activiteiten georganiseerd, maar die kostten veel geld omdat er geen goede basisstructuur was en we dus veel moesten afbreken en opbouwen en verschillende zaken moesten huren. De winstgevendheid van onze buitenevents ligt nu hoger. Bovendien kunnen we de site nu ook verhuren.”

“Voor de herinrichting was 400 m² van het perceel onverhard en 3.500 m² verhard. Vandaag is dat respectievelijk 545 m² en 3.355 m². Dat verschil lijkt misschien niet groot, maar al het bestaande groen is wel vervangen en een stuk kwalitatiever geworden. De aangeplante bomen en struiken maken de site niet alleen groener en gezelliger, maar dragen ook bij aan de afkoeling ervan”, noemt Petermans nog een laatste troef van het project. “We hadden graag nog meer struiken of gras toegevoegd, maar dat zou wellicht worden vertrappeld, daarom hebben we niet overdreven met het toevoegen van groen.”

“Er kan nu meer water de grond indringen, wat beter is voor het grondwaterniveau. Om die reden hebben we de uitsnijdingen waar groen kwam niet voorzien van een boordsteen, zodat het water dat op de verharde delen valt, naar de onverharde delen kan stromen. We hebben de verharde delen immers laten afhellen naar de onverharde delen, die we uiteraard ook op de meest gunstige locaties hebben geplaatst.”

Petermans: “De structuur moest niet alleen sterk genoeg zijn om alle voorgestelde scenario’s van Het Entrepot mogelijk te maken. Ze moest ook bestand zijn tegen vandalisme, omdat het gaat over de buitenruimte van een jongerencentrum. Het is niet onwaarschijnlijk dat de nieuwe buitenruimte daar nu en dan mee te maken zal krijgen, bewust of door overvloedig drankgebruik. Staal kan tegen een stootje.” Robuustheid was dus ook een belangrijk uitgangspunt voor de architecten bij het herontwerpen van de parking naast Het Entrepot.

TECHNISCHE FICHE

Datum: april 2018 – juli 2018 (realisatie)
Ligging: Binnenweg 4, 8000 Brugge
Opdrachtgever: Het Entrepot
Ontwerpteam: ZAmpone architectuur & tc plus
Aannemer: Braet
Budget: 800.000 euro inc. btw (aanleg en studiekosten)
Omvang: 4.250 m²

Dit artikel kadert in een reeks met inspiratieprojecten rond ruimtelijk rendement in samenwerking met Departement Omgeving. In deze reeks tonen we hoe de 10 kernkwaliteiten uit de strategische visie Beleidsplan Ruimte Vlaanderen (2018) in de praktijk worden gebracht.