VRIJE TRIBUNE. Diederick Verhaeghe: Schaap in wolfskleren

Er wordt vaak beweerd dat de architectuuropleiding studenten niet voorbereidt op het beroepsleven, maar moeten we niet durven aanvaarden dat louter afstuderen geen architect maakt? Kennis of smaak ontwikkelen is een levenswerk, en we kunnen een opleiding dan ook moeilijk verwijten dat ze slechts aan het oppervlak kan raken. De verantwoordelijkheid voor onze ontplooiing ligt bij het individu dat zich tijdens en na de studie moet blijven verdiepen of verruimen. Een school hoeft slechts het speelveld te zijn waar we in contact komen met technische concepten die pas in het werkveld praktische ervaring zullen worden, creatieve concepten die we leren ontwikkelen of omzeilen, en met wat geluk enkelen die we vrienden blijven noemen lang nadat we hun beste ideeën stalen.

Zo’n opleiding zou het goed doen voor leerlingen met een open ingesteldheid, dus moet de scholing er naarstig werk van maken die hoop gelijk te onderdrukken. Studenten moeten rigoureus getraind worden in slaaponthouding, want een vermoeide geest heeft weinig verbeelding of weerbaarheid. Creatief denken moet zo verwateren tot het mechanisch uitbraken van zoveel opties als de uren van de nacht verdragen, zodat ze in de ateliers gretig kunnen worden afgekraakt tot ze passen binnen het nostalgisch mode-ideaal waar hun leraars ook nooit aan konden tippen. Deze artistieke gehaktmolen dient de preventieve eliminatie van sociaal evenwichtige persoonlijkheden uit de architectuurwereld. Studenten worden geleidelijk eenzelfde slag romantische Frankensteinmonsters, immuun voor kritiek en daarbij de kunst van het overleg verleerd die de basis had moeten vormen voor hun latere dienstverlening.

Kortom, rijp om de stage ingeperst te worden bij een nieuwe leermeester die in deze moderne tijden aan de “hoogst mogelijke criteria” worden getoetst, namelijk dat hij minstens 10 jaar lang de leen betaalde aan de heersende orde (of hij intussen ook kwalitatief, laat staan een meesterwerk afleverde, is eerder bijkomstig). In ruil voor een kleine 5.000 dukaten wordt een nieuwe leerjongen onder het voorwendsel van ondernemingsvrijheid in een zelfstandig schijnstatuut gedwongen onder de economische overmacht en willekeur van zijn nieuwe eigenaar, waarmee de basis wordt gelegd voor een langdurige onderdrukkingsrelatie zonder contracten, rechten, bescherming … (Wie durft nog beweren dat de Orde geen waar voor ons geld levert?)

Zaakvoerders hoeven dan ook de technische opleiding van hun medewerkers niet al te serieus te nemen, laat staan dat ze hen de economische aspecten van een architectenkantoor zouden bijbrengen, waardoor veel medewerkers na jaren dienst niet veel bekwamer blijken als bij aankomst. Het spreekt voor zich dat hun aalmoes dan ook niet hoeft verhoogd te worden, maar ondanks dit gebrek aan economisch perspectief slijten ze toch hun dagen en nachten op zoek naar een sprankel artistieke erkenning tot ze vervangen worden door een nieuwe lichting horigen, of tot een burnout de laatste “fouten” elimineert die de studie miste. En dan wordt met de geveinsde verontwaardiging van de megalomanie geklaagd dat goede medewerkers zo moeilijk te vinden zijn …

Als we deze vicieuze cirkel willen breken, moet de opleiding positieve communicatie durven aanleren in plaats van verwaandheid en inefficiëntie te stimuleren, moet onze Orde de stage uit haar fiscale illegaliteit halen en kwalitatieve stagemeesters afdwingen in plaats van het onderdrukkingsmodel te faciliteren, en moet het werkveld nieuwe collega’s durven laten groeien in plaats van ze als potentiële concurrenten klein te houden.