Vrouwen zijn nog steeds ondervertegenwoordigd in de architectuursector. Op Wereldvrouwendag schenken we hier daarom de nodige aandacht aan. In onze podcast over vrouwen in de architectuur praten Sylvie Bruyninckx (VIVA Architecture), Hilde Heynen (Professor Architectuurtheorie KULeuven) en Rita Agneessens (Link Lab Architecture) onder meer over de oorzaken van die ondervertegenwoordiging. Een samenstelling van kleine oorzaken met grote gevolgen.
Uit een studie uit Nederland blijkt dat 23% van de Nederlandse architecten vrouwen zijn. Bij de directeursfuncties zakt dat verder naar 10%. Het bewijs dat de verhouding man-vrouw nog steeds ongelijk is. Nochtans ervaren verschillende vrouwen dat niet zo op de werkvloer, verklaart Sylvie Bruyninckx, oprichter van VIVA Architecture. “Ik heb nooit ervaren dat er weinig vrouwen in de architectuur werkzaam zijn. Bij mij op kantoor werken bijna alleen maar vrouwen. Wat je misschien wel minder ziet zijn bureaus met enkel een vrouw aan het hoofd. Bij mannen is dat duidelijk meer het geval.”
Lekkende pijplijn
De intuïtieve ervaring van Sylvie Bruyninckx is in strijd met de cijfers. Caroline Vermeiren kwam in haar masterthesis tot de conclusie dat in 2015, 52% van de afstuderende architecten en ingenieur-architecten aan de KULeuven vrouw zijn. In datzelfde jaar is maar 49% van de stagiairs vrouw en maar 37% van de geregistreerde architecten. Bij de Orde is dat zelfs maar 18%. In het jaarboek Architectuur Vlaanderen komt 21% aan vrouwelijke namen voor. In 2016 werden er medailles uitgedeeld door het Koninklijk Instituut voor de elite van de arbeid. Maar 16% van die medailles was voor vrouwen.
Al vanaf de jaren 90 is 50% van de studenten aan de opleiding architectuur vrouw. Naarmate de loopbaan vordert kalft hun aanwezigheid en zichtbaarheid aanzienlijk af. “We noemen dit de lekkende pijplijn. In de weg naar boven is er uitstroom en die is veel meer vrouwelijk dan mannelijk”, vertelt Hilde Heynen, professor Architectuurtheorie aan de KULeuven. “De afkalving gebeurt zeer systematisch en dat is heel spijtig.”
Kleine beetjes
In het werkveld zijn deze cijfers moeilijk gewaar te worden. Dat komt omdat de oorzaak gespreid is over een combinatie van verschillende dingen. Ten eerste is er discriminatie. Dat heeft te maken met de verwachtingen van mannen en vrouwen in de architectuurwereld. “Als vrouwen aan kinderen toe zijn, zullen ze minder beschikbaar zijn. Vandaar heerst de neiging jonge vrouwen vaak wat minder verantwoordelijkheden te geven,” aldus Heynen.
Schijnzelfstandigheid maakt het er voor vrouwen ook niet makkelijker op. ”Je hebt geen bescherming bij ziekte waardoor vrouwen die voor gezinsuitbreiding staan voor de keuze gesteld worden om 3 maanden thuis te zitten zonder inkomen. Begin ik vroeger met opnieuw te werken? Kies ik een andere job? Daarbij kiezen mannen vaker om ’s avonds thuis weg te gaan om te netwerken, lezingen te geven enzovoort. Daardoor groeit je bekendheid weer, er wordt over je geschreven. Dit staat allemaal in verband met elkaar.”
Hard werken tegen seksisme
Al deze kleine factoren maken 1 of 2% verschil, maar in de loop van een carrière wegen deze zwaarder op dan op het eerste zicht lijkt; zo stelt Heynen. Zaha Hadid bood weerwoord op deze tendens. Ze zei ooit: “Hard werken is het beste verweer tegen seksisme”. Maar ook met die mindset moest ze het soms bekopen. “Er werd ooit een analyse gemaakt van de manier waarop Hadid geportretteerd wordt. Daaruit bleek dat er fel verwezen wordt naar het feit dat ze dan wel succesvol is, maar wel alleenstaand, een chique appartement heeft, maar er wel alleen zit en leeft van afhaalmaaltijden. Dat is seksisme, want bij succesvolle mannen wordt op zulke zaken niet gewezen.”
Benieuwd naar meer? Beluister hier onze podcast over vrouwen in de architectuur.
Gerelateerde artikels
Onze partners