VUB Architectural Engineering bouwt circulair op eigen campus

Het Circular Retrofit Lab zal huizen in enkele modules van de oude studentenkoten op de campus van de Vrije Universiteit Brussel. Die werden in de jaren zeventig opgetrokken door architect Willy Van Der Meeren, maar zijn nu aan een grondige renovatie toe. De modulaire betonstructuur, die verplaatsbaar is en dus al een zekere transformatiecapaciteit in zich draagt, wordt voor dit project opnieuw aangekleed en ingericht met volledig demonteerbare systemen.

Met de bouw van het Circular Retrofit Lab brengt het onderzoeksteam van VUB Architectural Engineering meer dan vijftien jaar aan onderzoek naar veranderingsgericht bouwen in de praktijk. Het project, dat momenteel in volle opbouw is en in maart officieel geopend zal worden, biedt ruimte voor disseminatie en flexibele werkplekken, maar kan in de toekomst moeiteloos omgevormd worden tot gastenverblijf, les- of laboruimte, een horecazaak of andere geplande en ongeplande functies.

Gebouwen als materiaalbanken

De bouw van het Circular Retrofit Lab kadert binnen het Europese onderzoeksproject ‘Buildings as Material Banks’, kortweg BAMB. Via dat project bereiden onderzoekers de transitie naar een circulaire bouwindustrie voor. In een circulair model zullen we gebouwen en de materialen die we ervoor gebruiken niet meer als toekomstig afval beschouwen, maar wel als potentiële materiaalbanken waaruit bouwcomponenten geput kunnen worden voor een volgend project.

Dat vraagt niet alleen een aanpassing in ontwerpmentaliteit, maar moet ook ondersteund worden door aangepast beleid, nieuwe bedrijfsmodellen en een herorganisatie van het bouwproces en de bijhorende informatiestromen, bijvoorbeeld door het gebruik van materiaalpaspoorten. Bij het Circular Retrofit Lab ligt de focus voornamelijk op de ontwikkeling van demonteerbare bouwoplossingen. Door droge en reversibele verbindingen te gebruiken, kunnen bouwsystemen makkelijker gedemonteerd worden en kan materiaal herbruikt worden binnen eenzelfde of in een ander project.

Om de transitie ook binnen de bouwindustrie in te zetten, werkten de projectonderzoekers en architecten deze systemen uit in samenwerking met een brede waaier aan professionele partners.

Demonteerbaar bouwen

De omkeerbare oplossingen die werden ontworpen voor het Circular Retrofit Lab beperken zich niet enkel tot de binnenwanden, maar beslaan ook de dakafwerking, gevels, vloeren en technieken. Zo bestaan de gevels uit geprefabriceerde panelen, raamkaders inbegrepen, die gemakkelijk geplaatst maar ook verplaatst kunnen worden. Dat versnelt het montageproces, maakt vervangingen mogelijk en laat toe de gevelcompositie af te stemmen op veranderende functies. Intern bieden verschillende wandsystemen gericht aanpasbaarheid.

Wegneembare of verplaatsbare wanden laten transformaties toe terwijl minder dynamische, maar nog steeds demontabele oplossingen robuustheid, akoestische en thermische prestaties garanderen. De verschillende oplossingen worden gecommuniceerd in en via het project, dat vanaf de opening in maart als disseminatieruimte gebruikt zal worden.