Waar ligt de toekomst van publiek vastgoed?

"Er is een kwalijke evolutie aan de gang", zegt de Gentse stadsbouwmeester Peter Vanden Abeele. "De druk op de ruimte is steeds economischer aan het worden en dat ten nadele van het maatschappelijke gebruik ervan. Steeds meer actoren investeren in de stedelijke ruimte. Grond wordt gebruikt als commodity om kapitaal in vast te zetten. Stijgende grondprijzen zijn daarvan het gevolg."

Gents stadsbouwmeester Peter Vanden Abeele: 'Torenhoge grondprijzen vormen voor de stedelijke overheid een hindernis om zelf nieuwe gronden te verwerven'

Vastgoedontwikkeling wordt steeds uitdrukkelijker beschouwd als een beleggingsvehikel, zeker op de woonmarkt. De gevolgen en uitwassen zijn wereldwijd zichtbaar. "Maar Gent is Brussel of Antwerpen niet, en de evolutie is daar dan weer van een andere schaal dan in Amsterdam, dat op zijn beurt Londen niet is, waar gespeculeerd wordt met leegstaande nieuwbouwappartementen."

Tegelijk wordt de bijkomende behoefte aan voorzieningen afgewenteld op publieke gronden en gebouwen. "Maar de torenhoge grondprijzen vormen voor de stedelijke overheid een hindernis om zelf nieuwe gronden te verwerven", zegt stadsbouwmeester Vanden Abeele.

"Het wordt bovendien erg aanlokkelijk om zelf stadsgronden in te brengen in de marktlogica en er munt uit te slaan." Ook publieke gronden en gebouwen zijn steeds meer het voorwerp van speculatie. 

Zo verkocht NMBS recent de Arsenaalsite in Gentbrugge, een voormalige werkplaats van dertien hectare, aan de hoogste bieder. De spoorwegmaatschappij deed dat zonder in dialoog te gaan met het stadsbestuur over een eventuele aankoop.

Dit publieke patrimonium kwam uiteindelijk in private handen terecht: drie West-Vlaamse overnemers legden 61 miljoen euro op tafel voor een ontwikkelbaar gebied "met het potentieel van een Gentse Tour & Taxis", terwijl schattingsverslagen uitgingen van een marktwaarde die tot drie keer lager lag.

PUBLIEKE HEFBOOM

Een publieke vastgoedpositie kan nochtans een hefboom zijn om ontwikkelingen in de stad in een bepaalde richting te sturen. Al hebben overheden onvoldoende besef van dat strategische potentieel, meent de Gentse stadsbouwmeester.

Peter Vanden Abeele: 'Een overkoepelende visie op de toekomst van het publieke vastgoed ontbreekt'

"In de stad zijn veel actoren bezig met visievorming rond vastgoed en grond. Met stadsontwikkelingsbedrijf sogent heeft de stad ook een instrument om aan stadsontwikkeling te doen via grondposities. Toch ontbreekt een overkoepelende visie op de toekomst van het publieke vastgoed."

"De uitdaging bestaat erin om de vele puzzelstukken samen te leggen tot een gedeeld verhaal. We moeten namelijk mee met nieuwe maatschappelijke tendensen, zoals verduurzaming, een veranderende woonvraag of nieuwe vormen van onderwijs."

Met het essay Vasthoudgoed breekt het team van de stadsbouwmeester een lans om een stedelijke vastgoedstrategie uit te bouwen. De tekst werd maandag voorgesteld aan ambtenaren en is ook bedoeld voor een breder publiek. De tekst is gebouwd rond vijftien stellingen en dient om het debat te voeden. De stadsbouwmeester maakt dus zelf geen keuzes, maar toont mogelijke richtingen.

Lees het volledige interview van Steven vanden Bussche met Peter Vanden Abeele en Kristiaan Borret op Apache.be.