Dat de klimaatverandering een grote invloed heeft op de watervoorraad en wateroverlast is al lang geen nieuws meer. Helaas zijn grote overstromingen het gevolg van de steeds extremere weersomstandigheden, zoals we zagen gebeuren in het zuiden en oosten van België in de zomer van 2021. De bouwsector draagt haar steentje bij om die problematiek aan te pakken. Groendaken en retentiedaken zijn bijvoorbeeld manieren om het rioleringssysteem te ontlasten en zo overstromingen te helpen vermijden. Systemen om het water te stockeren en gebruiken, vangen dan weer het watertekort op. SOPREMA werkt voor groendaken en retentiedaken altijd samen met IBIC, voor de beste resultaten.
Hoewel ook synthetische waterdichting compatibel is met een groendak of retentiedak, is een bitumineus systeem meer aangewezen. Synthetische dakbedekking is erg dun en is daardoor gevoeliger voor perforaties, terwijl de tweelaagse bitumineuze dakbedekking net voor een stevige laag en een extra buffer zorgt. Zo vermijd je lekken in het dak en hou je het isolatiemateriaal droog.
Bij retentiedaken wordt bovenop de dakbedekking een waterretentiesysteem toegepast, om water tijdelijk vast te houden en vertraagd te laten wegvloeien. Dat systeem kan een honingraatstructuur zijn, zoals de Module Retentio, die op het waterdichtingssysteem wordt aangebracht. Tussen de waterdichting en de honingraatstructuur leg je de DRAIN RETENTIO, een niet-geweven geotextiel met een geëxtrudeerd polyetheen rooster aan de bovenzijde. Module Retentio en de Soprafiltre, een vlies uit synthetische vezel, vormen samen het Retentio-systeem.
Boven op een retentiesysteem kun je een groendakpakket aanbrengen. Dat werkt op basis van een substraat dat voorzien kan worden van geëxpandeerde kleikorrels of waterhoudende polymeergranulaten, of door gebruik te maken van vochthoudende platen. Die houden het water vast, waardoor de beplanting van het groendak steeds voldoende vochtig blijft.
Een extensief groendak wordt bedekt met sedumplanten – vandaar de alternatieve naam ‘sedumdak’. Op een intensief groendak kun je bomen en planten voorzien, waardoor je extra groene ruimte op het gebouw creëert. Het groendak wordt zo een tuin of zelfs een moestuin. Die extra leefruimte sluit aan op de visie van compact bouwen, waarbij alle ruimtes aan de bouwschil optimaal worden benut. Een semi-intensief groendak is een mix van beide soorten: je kunt er grotere plantensoorten op plaatsen, maar geen bomen of hoge struiken. Het vereist minder onderhoud dan een intensief groendak, maar oogt toch ook al meer als een tuin. Wist je trouwens dat de beplanting van groendaken voor een passieve koeling van de dakbedekking zorgt en het dak beschermt tegen temperatuurschokken?
Natuurlijk is een stevige dakstructuur de eerste vereiste om een retentiedak of groendak aan te leggen. Enkele centimeters water op het dak gaan immers al snel zwaar wegen. Daarom zijn dit soort daken niet bij alle projecten mogelijk: bij sommige renovatieprojecten is dakstructuur niet sterk genoeg om een groot gewicht te dragen. Daarnaast is het belangrijk om voor wortelwerende dakbedekking te kiezen en stevige dekplaten met een hoge druksterkte.
Retentiedaken houden het regenwater tijdelijk vast, waardoor het trager wegvloeit. Dat ontlast de rioleringssystemen: de riolen krijgen minder water op korte tijd te verwerken. Er zijn ook een aantal systemen om water te stockeren en te benutten. Dat helpt dan weer om het nijpende watertekort op te vangen. Grootsteden beginnen dan ook meer en meer regels op te leggen aan (ver)nieuwbouwprojecten, om bijvoorbeeld verplicht een aantal liter water op te vangen op het dak. Ten slotte zorgt de beplanting op een groendak voor een betere luchtkwaliteitdankzij zijn luchtzuiverende eigenschappen.
Waterretentie – soms ook waterdetentie genoemd – kan op verschillende manieren gebeuren.
Slowli is een slim systeem dat het regenwater op retentiedaken en zeker op groendakentrager laat wegvloeien, waardoor het rioleringssysteem bij hevige regenval minder water op korte tijd te verwerken krijgt. De Slowli is heel eenvoudig af te stellen door de grootte van de opening tussen de debietregelaar en de cilindrische afloop te bepalen. Dankzij de grind/bladvanger met afneembaar deksel kun je blaadjes en vuil gemakkelijk verwijderen. Opgelet: Slowli is enkel geschikt voor dragende betonelementen met een helling tussen de nul en de vijf procent en met bitumineuze dakdekking van Soprema.
Naast een debietregelaar, waarmee je het water op het dak vertraagd gaat afgeven, bestaan er ook kleppensystemen. Die kun je perfect reguleren. Voorspelt de weervrouw regen? Dan kunnen de kleppen preventief geopend worden, om het water dat op dat moment op het dak staat, alvast te laten weglopen. Omgekeerd kan ook: wordt er een periode van droogte en warme temperaturen voorspeld? Dan blijven de kleppen gesloten en dient het vastgehouden water om de bijvoorbeeld de vegetatie op het groendak te hydrateren.
Een retentiedak wordt ook wel eens een blauw dak genoemd. Ook een groendak is een blauw dak, dan hoor je ook wel eens de term ‘blauw-groendak’. Er zijn statische blauwe daken en dynamische blauwe daken. Bij een statisch blauw dak blijft het water op het dak staan en kan het alleen maar afgegeven worden via verdamping of via de afvoer naar het rioleringssysteem. Het water wordt in ruime bakken gestockeerd. Op een statisch blauw dak kun je nog een debietregelaar zoals Slowli installeren.
Bij een dynamisch blauw dak kun je de hoeveelheid water beïnvloeden, zodat het dak voldoende bufferruimte heeft wanneer er hevige regen wordt voorspeld. Het kleppensysteem uit de vorige paragraaf is een onderdeel van een dynamisch blauw dak. Zo’n daken kun je verbinden met weerstations of regenradars die zware buien voorspellen. Het waterniveau in de waterberging wordt dan automatisch verlaagd met een pomp- of sluissysteem wanneer dat wenselijk is.
Bij regenwaterrecuperatie wordt het vastgehouden water opnieuw gebruikt. Denk bijvoorbeeld aan toiletten in een kantoorgebouw, die doorgespoeld worden met regenwater. Wist je trouwens dat er in de toekomst meer en meer moerasdaken zullen gebouwd worden? Op zo’n moerasdak wordt het water gezuiverd door helofytenfilters. Lees hier alles over (de toekomst van) groendaken.