Werfbezoek Havenhuis Port of Antwerp met BVA

Hanzehuis

Ze start met een korte geschiedenis van de brandweerkazerne, die nu het onderste gedeelte van het Havenhuis vormt. Deze is geïnspireerd op het Hanzehuis, het onderkomen van Oost-Europese handelaren. Het werd gebouwd door dezelfde architect als het stadhuis, Cornelis Floris De Vriendt, en werd in de 19^e eeuw verwoest door een brand. Op die plek staat nu het Museum aan de Stroom (MAS). De brandweerkazerne door architect Alexis van Mechelen werd een kopie van het Hanzehuis. Een brand in de lente van 1954 verwoestte de daken, enkel het onderste gedeelte is nog origineel. De functie als kazerne raakte ook uitgeput, omdat met de uitbreiding van de haven verschillende grote bedrijven een eigen brandweerdienst voorzagen.

Geen schip

Daarom werd in 2007 een wedstrijd uitgeschreven voor de bouw van een nieuw Havenhuis. Van de honderd deelnemers werden er vijf geselecteerd. Ter vergelijking, bij het MAS meldden zich vijftig kandidaten aan. Uit de vijf kandidaten koos de jury voor Zaha Hadid Architects. Gemotiveerd door de iconische meerwaarde en internationale uitstraling, maar ook omdat het ontwerp het bestaande (en beschermde) gebouw vrijwaart. Natacha Van de Peer voegt toe dat iedereen er een schip in ziet, terwijl dit nergens in de conceptnota vermeld is. Al zien sommigen er ook een sprinkhaan in. De diamanten vorm van de bovenbouw is wel intentioneel. Uitzonderlijk aan dit project is dat opdrachtgever Port of Antwerp nog een eigen controlebureau inschakelde tijdens de uitwerking van het project. Het nieuwe volume bestaat uit zes modules van samen 1.500 ton. Ze werden per schip aangeleverd en het duurde telkens 1,5 uur om ze te hijsen. De gebruikte kraan werd apart gefundeerd. Naast al het hijswerk, nam het vastzetten nog een volledige dag in beslag.

Landschapskantoren

Met een video gidst Natacha Van de Peer ons door de opbouw van het project. Onder het nieuwe voorplein komt een parkeergarage met fietsenstalling, ze krijgt een aparte ingang. Muren en plafond zijn glad afgewerkt, nergens steekt een overbodige buis uit de muur. Erg kenmerkend voor Zaha Hadid, tot de kleinste details toe moet alles kloppen. In de kelderverdieping van het bestaande gebouw kwam extra fundering, met in de vier hoeken telkens een archiefruimte. De keukenlift brengt goederen naar de restaurantverdieping op de zesde etage. De brandtrap, die ook de hele betonnen voorpoot in beslag neemt, komt op dit niveau uit. Op het gelijkvloers zijn het atrium en de leeszaal toegankelijk voor het publiek. De panoramische liften in de originele droogtoren zijn opgehangen aan de bovenbouw. De glazen dakstructuur van het atrium is enkel toegankelijk voor onderhoudswerken, de afwatering ervan zal via de originele regenpijp gebeuren. Het patroon van deze dakstructuur komt terug op de vloer in het atrium. Op de eerste verdieping bevinden zich aan de oost- en westkant twee landschapskantoren met in de hoeken telkens kleine vergaderruimtes voor een drietal personen. De tweede verdieping slaat Natacha Van de Peer over, dat is immers een perfecte kopie van de eerste. In de gangen komt de kenmerkende detaillering van Zaha Hadid terug, de lichtarmaturen zijn ingewerkt in het plafond. Alleen in de landschapskantoren deed ze een opvallende ingreep, die op heel wat gemompel kan rekenen. Boven het gangpad kwam een klein verlaagd plafond dat aan de zijkant openblijft. Zo zijn alle voorzieningen zichtbaar. De derde verdieping telt vooral vergaderzalen en een dokterspraktijk. Ook de verschillende koffieruimtes zijn van Hadid’s hand.

Diamant in wording

Vervolgens naar de brug, die bovenop de voorpoot staat. Voor het plafond hiervan werden uitsparingen voor lichtarmaturen al mee gegoten in de bekisting. Het hele stuk werd bovendien ter plaatste gegoten. Een verdieping hoger, de zesde ondertussen al, komt de keuken, een bedrijfsrestaurant en een auditorium. Dat loopt over in de zevende verdieping. Waar ook nog enkele kantoren en vergaderzalen liggen. De bovenste verdieping kreeg tot slot nog enkele kantoren mee, geconcentreerd rond lift en trap. Iedereen stond ondertussen al te popelen om het gebouw te bezoeken, maar eerst kwam Frans Van Rompaey van Schüco nog een woordje uitleg geven. Over de verschillende prototyperingen voor de gevel en uitgebreide berekeningen die nodig zijn om de gevel stabiel te maken. In het testcentrum van Schüco nabij Bielefeld moesten de nieuwe ramen uitvoerige tests doorstaan. De uiteindelijke ophanging gebeurt met een kadersysteem, dat een viertal driehoeken bevat. Ze worden dan volledig horizontaal omhoog getrokken. Hij voegt trots toe dat in het hele proces slechts drie ruiten sneuvelden.

Veiligheid voorop

Tijd om een helm op te zetten, veiligheidsschoenen en fluorescerend hesje aan te trekken. Helemaal klaar om de werf op te gaan. Iedereen kijkt zijn ogen uit en neemt gretig foto’s. Over het kleine open vals plafond in de landschapskantoren is iedereen eens dat het binnen vijf jaar dicht zal zijn. Teveel stof, te storend voor de werknemers. We klimmen met de brandtrap tot aan het balkon en krijgen een prachtig uitzicht over de haven en Antwerpen. We lopen we verder de bovenbouw in. De diamanten structuur van de gevel is langs de binnenkant goed zichtbaar. Na ongeveer een uurtje keert de hele groep terug naar Kerkschip Sint-Jozef voor een hartverwarmende kom soep.