Werken tweede fase Park Brialmont gestart (CLUSTER & Witteveen+Bos)

Park Brialmont is ontstaan vanuit een masterplan dat door een samenwerking tussen district Berchem en stad Antwerpen tot stand kwam, in samenspraak met Natuurpunt Antwerpen Stad. Het werd door ontwerpbureaus CLUSTER en Witteveen+Bos opgesteld rond de twee grote thema’s natuur en erfgoed, en verbindt in een groot ‘groen hart’ de groene delen van Berchem binnen en buiten de Ring (De Villegaspark, Wolvenberg en Brilschans). In het Brilschanspark is het historische reliëf van de Brialmont-vesting de basis om een gelaagd park te creëren met veel respect voor de waardevolle natuur in het park. De schans en het glacis zullen na de heraanleg opnieuw prominenter zichtbaar zijn.

Herstel militair landschap

De schans is het hoger gelegen verdedigingswerk dat bescherming bood aan de lager gelegen barakken. De structuur van de schans wordt terug beleefbaar gemaakt, met hellingen in gras. De schans zal een open en rustige plek vormen waar natuur en erfgoed harmonieus samenkomen.

Het glacis, een dijkvormige structuur rondom de gracht, vormde dan weer de eerste verdedigingslinie van de Brialmontvesting. Het glacis kan gedeeltelijk hersteld, aangezet en ingericht worden voor verschillende parkfuncties. Waar het glacis doorsneden wordt, wordt dit benadrukt met een talud, trap of muurtje. Het glacis is een plek waar de natuur voorrang krijgt.

Inrichting

• Aan het water komen twee verblijfsplekken:
• Aan de punt van de Brilschansgracht een getrapte ligweide met uitzicht op de beboste schans en de fonteinenpartij in de gracht.

Aan het uiteinde van de gracht, bij de fiets- en wandelbrug, een nieuwe verblijfsplek. Die wordt aangelegd als een beschutte bomenweide aan het water met een langgerekt uitzicht over de gracht. In de gracht komt een vlonderbrug, ook als referentie naar de militaire bruggen die vroeger in de gracht gebouwd werden als oefening. Het bestaande speelterrein zal plaats maken voor een volledig nieuw speelterrein en er is ook ruimte voor een calisthenicstoestel (krachttraining). Voor lokale evenementen zoals Bar Brilschans wordt een groene voorzieningenstrook aangelegd in het glacis langs de Marcel Auburtinlaan. Aan de fiets- en wandelbrug komen voorzieningen voor kleinschalige evenementen, met een water- en elektriciteitspunt.

Padenstructuur en Berchembrug

Fietsers krijgen een gescheiden fietspad in bruinrode asfalt aan de buitenzijde van het park. Aan de belangrijkste toegangen worden fietsnietjes opgesteld. Het fietsverkeer wordt daardoor zo veel mogelijk uit het park geweerd.

De parkpaden worden aangelegd in goed betreedbare halfverharding. Het hoofdpad verbindt de belangrijkste verblijfsplekken op het glacis en langs de gracht, en maakt ze voor iedereen vrij toegankelijk. Langsheen het hoofdpad en aan de verblijfsplekken komen voldoende zitbanken.

De Berchembrug, inclusief carrousel, blijft behouden maar wordt beter ingepast in het militaire reliëf. De aanlanding van de fiets- en wandelbrug krijgt lage bakstenen keermuren, gelijkaardig aan de toegang aan de Grotesteenweg. Er komt ook een extra trap die wandelaars rechtstreeks van de brug in het park brengt.

Wolvenberg

Ook in natuurreservaat Wolvenberg wordt de natuur- en erfgoedbeleving bevorderd. De grootste natuurwaarde van Wolvenberg bevindt zich in de halfopen biotopen. Het natuurbeheerplan (dat de stad samen met Natuurpunt heeft opgemaakt en de beoogde natuurdoelen en het -beheer voor de komende 30 jaar omschrijft) heeft onder meer als visie om in het centrale gedeelte geleidelijk meer lichtinval te brengen. Daardoor krijgt kruidenrijke natuur meer kans om te ontwikkelen. Daarnaast wordt het centraal gedeelte van water voorzien door het uitdiepen van bestaande poelen en de aanleg van nieuwe poelen. Rondom het centrale gedeelte blijft de dichtere bebossing behouden.

Het padennetwerk in het natuurreservaat Wolvenberg wordt herbekeken om betreding buiten de paden zo veel mogelijk tegen te gaan, ter bescherming van de natuur. Op drassige bodems worden vlonders aangelegd. Het padennetwerk vormt een lus om de vijver en het centrale gedeelte, langs de interessantste plekken die het verhaal van erfgoed en natuur vertellen. Langs het pad komen uitkijkpunten met zitbanken en informatieborden.

Bomen

In 2020 is een gedetailleerde natuurinventarisatie van de flora in Park Brialmont uitgevoerd om de bestaande en potentiële natuurwaarden beter in beeld te krijgen. Daarbij werd onder meer de natuurwaarde van iedere boom individueel beoordeeld op basis van soort, herkomst, leeftijd, omvang, gezondheid, ecologische en landschappelijke waarde. Op basis van de inventarisatie is vervolgens een groenstrategie opgesteld voor het park samen met de Groendienst, en een natuurbeheerplan voor het natuurreservaat samen met Natuurpunt, parallel aan de opmaak van het ontwerp voor Park Brialmont Fase 2. Het uiteindelijke doel was om de natuurwaarde van het volledige gebied te versterken.

Op de schans worden bosbestanden met uitheemse boomsoorten met een beperkte natuurwaarde of invasief karakter, zoals Robinia, Amerikaanse eik, honingboom of boomhazelaar, of aangeplante cultuurbomen, zoals Italiaanse populier, verwijderd. Ze maken plaats voor de uitbreiding van waardevolle graslanden, inheemse bomen en heesters met een hogere natuurwaarde. Een aangepast ecologisch beheer voor de verdere ontwikkeling van de graslanden is hierbij essentieel om dit te doen slagen.