Winnaars bis architectuurwedstrijd bekendgemaakt

De bis architectuurwedstrijd richt zich niet alleen op gerealiseerde projecten. Ook lopende plannen, ontwerpen of concepten waren welkom waarin werd nagedacht over:

• de herbestemming van bestaande gebouwen of sites
• de optimalisering van infrastructuur, met een residentiële insteek

De 87 inzendingen werden anoniem beoordeeld door een deskundige jury. Uiteindelijk werden drie winnaars en twee eervolle vermeldingen verkozen. Bij de selectie van de winnaars was herbestemming met een residentiële insteek de doorslaggevende factor.

Winnaars

1. Herbestemming van een oude kloostersite tot binnenstedelijk wonen

Project:           Site Apostolinnen
Ontwerper:     dmvA architecten
Locatie:         Mechelen

Project:
Het Mechelse project Site Apostolinnen is een combinatie van nieuwbouw, renovatie en restauratie. Een mix van hedendaags wonen en authentieke elementen. Zo werd weinig gewijzigd aan de structuur van de gebouwen en bleef de houten balkenstructuur bewaard. Ook het ingesloten karakter werd behouden door middel van binnensteegjes en trappen. Historisch onderzoek wees immers uit dat sinds de middeleeuwen veel straten en steegjes zijn verdwenen. Het binnengebied werd uitgezuiverd en geeft ruimte aan de historische hoofdvolumes. De nieuwbouw, een bakstenen monoliet met buitentrappen, zorgt samen met de steegjes en de patio’s voor een nieuwe circulatie op de site.

Wat overtuigde de jury:
Schitterend door zijn eenvoud. De ontwerpers gingen respectvol om met de historische bouwstructuur. Er werd zo weinig mogelijk afgebroken. De muur rond de oorspronkelijke kloostertuin werd bewaard en verlaagd tot de oorspronkelijke deksteen.  De hedendaagse toevoegingen worden openlijk getoond en zorgen voor variatie in de verschillende wooneenheden. De beschikbare ruimte werd optimaal benut met respect voor privacy.
De ontwerpers bereikten een dorp-in-de-stadgevoel, dankzij veel licht, ruimte en zicht.
Zij tonen hiermee aan dat het ook in de stad aangenaam wonen is.

2. Herbestemming van een oude loods tot een eengezinswoning

Project:           Where House
Ontwerper:     FREEK Architecten
Locatie:           Gent

Project:
Wat kan je met een overdekte en ingesloten loods aanvangen die slechts via een onderdoorgang te bereiken is? De ontwerpers vonden de herbestemming tot een eengezinswoning met buitenruimte een haalbaar idee. Vanaf de straat werd het een zo goed als volledig verborgen woning. Vandaar de naam: van het ‘warehouse’ maakten de ontwerpers een ‘where house’. Waar is het huis? Is er eigenlijk wel een huis?

Het dak van de loods werd deels gesloopt, zodat een grote open ruimte ontstond. De bestaande hoge wanden van de loods werden structureel versterkt en creëren een ommuurde stadstuin. Resultaat: geen inkijk van de buren. In het oosten werd afstand gehouden van de nabijgelegen panden door een lichtspleet. Dat creëerde visueel ruimte en loste het bouwfysisch probleem van gemene muren op. Er werd zoveel mogelijk van de loods behouden: de ommuurde stadstuin, de betonkolommen en het houten ribbenplafond. Gezien de tuinmuren voldoende hoog zijn, kon bovenop de nieuwe ingang een dakterras worden gemaakt.

Wat overtuigde de jury:
Dit project is een mooi voorbeeld van duurzaam omgaan met onze stedelijke omgeving.
Je krijgt niet het gevoel dat je in de stad leeft. De ontwerpers gaven op een perfecte manier woonkwaliteit aan een volledig ingesloten ruimte. Het huis is ideaal voor jonge gezinnen. De juiste elementen werden afgebroken om ruimte en licht te creëren. Door een sobere interventie op architecturaal vlak, wordt het aangenaam wonen in het midden van de stad, met veel licht, voldoende privacy en zonder last van straatlawaai.

3. Herbestemming van een depot tot tien lofts, drie appartementen en een kantoor

Project: Depots Pyrex
Ontwerper: Architectslab
Locatie: Molenbeek                                                                    

Project:
Achter een statig herenhuis in Molenbeek bevindt zich een terrein met een totale vloeroppervlakte van zo’n 4000 m². Het bijbehorende depot werd in de jaren ‘20 gebouwd als opslagplaats voor Pyrex, fabrikant van vuurvast glaswerk en keramiek. Het herenhuis vooraan functioneerde destijds als kantoor.

De ontwerpers braken midden in het perceel een stuk af zodat er twee volumes overbleven, gescheiden door een binnenkoer. Elk van die volumes behield een centrale patio waarrond per verdieping twee lofts werden ingericht. Het herenhuis werd in drie appartementen opgedeeld. Een van de grootste uitdagingen was het openwerken van het dichtbebouwde perceel. Elke woning heeft een eigen terras, maar het is de gemeenschappelijke buitenruimte die het project stuurt.

Wat overtuigde de jury:
Dit is een vrij luxueus en gedurfd project, vooral in een gemeente als Molenbeek. De ontwerpers hebben duidelijk respect getoond voor de structuur van het gebouw. Ondanks de integratie van hedendaagse materialen blijft het gevoel van een industrieel pand bestaan. Meer nog, dit gebouw krijgt een enorme opwaardering door de gedane ingrepen. De renovatie heeft weinig impact op de straat en hield rekening met de privacy van de bewoners. Elke woning heeft immers een terras dat kan afgesloten worden met zonneschermen. De uniforme architecturale uitwerking straalt warmte uit en creëert een serene sfeer middenin de stad.

Eervolle vermeldingen

1. Herbestemming van het Oud-Wezenhuis voor meisjes uit 1904 tot ‘Sociaal Huis’

Project:           Sociaal Huis - een contact- en doorverwijscentrum voor sociale dienstverlening als centraal gebouw voor de diensten van het OCMW
Ontwerper:     WAW architecten
Locatie:         Halle

Project:
Het oud weeshuis werd omgevormd tot een open ‘Sociaal Huis’ met behoud van het historische karakter. De twee blinde zijgevels van het voorgebouw werden opengewerkt door glazen erkers die dienstdoen als een soort vitrine. Zij kondigen als het ware het ‘Sociaal Huis’ aan vanop straat én geven een doorkijk op de burelen. Enkel het buitenvolume van het gebouw werd behouden, met een nieuwe zichtbare betonstructuur van kolommen en platen binnenin. Gezien het historische karakter werden de buitenmuren van het bestaande gebouw geïsoleerd aan de binnenzijde. Een vide zorgt dan weer voor een opener gevoel.

De nieuwe betonnen structuren, plafonds en kolommen liet men zoveel mogelijk zichtbaar. De weinige overgebleven oorspronkelijke elementen in het gebouw werden bewaard en gerenoveerd, zoals de kapel met haar houten tongewelf, de glas-in-loodramen, de vloer in cementtegels en de oude deuren van het koor.

Wat overtuigde de jury:
Een zeer sterk concept. Er werd gerenoveerd met respect voor het historische karakter. Het gebouw werd volledig gestript en terug opgebouwd met een staalstructuur. De architecten zijn zeer spitsvondig in zowel vormgeving als materiaalgebruik en zin voor detail. De ontwerpers combineerden de oude functie met maximaal respect voor de originele architecten met nieuwe, moderne elementen en materialen, die sterk op zichzelf staan en geen afbreuk doen aan het gebouw. Integendeel, het gebouw kreeg zijn statigheid terug.

2. Herbestemming van landelijke dienstgebouwen tot een belevingscentrum

Project:           Belevingscentrum Het Moment
Ontwerper:     B-bis architecten en OMGEVING
Locatie:           Averbode

Project:

Het Moment is het belevingscentrum van de Abdij van Averbode. De ingrepen in de eeuwenoude abdijgebouwen zijn met respect voor het verleden uitgevoerd. De bestaande gebouwen aan de buitenzijde werden bewust zo weinig mogelijk gewijzigd om het karakter van de abdij maximaal te bewaren. Nieuwe toevoegingen werden in claustra metselwerk uitgevoerd, om zo dicht mogelijk aan te sluiten bij de bestaande metselwerkwanden.
Terwijl de nieuwe toevoegingen toch goed leesbaar zijn.

De plaatselijk verdwenen abdijmuur werd hersteld door het bouwen van een overdekte tentoonstellingsruimte, een hedendaagse interpretatie van de historische poortgebouwen. De oude hoevewoning herbergt nu een kaasrijperij. Oude werkplaatsen werden omgebouwd tot een bakkershuis en een abdijwinkel.

Wat overtuigde de jury:
De ontwerpers hebben oude hoeve- en dienstgebouwen van de abdijgemeenschap op een waardevolle manier gerenoveerd. Het is een grootschalige herbestemming tot een bruisend nieuw belevingscentrum, waar ambachten opnieuw worden beoefend op een economisch verantwoorde wijze. Er bestaat een maximale relatie van het gebouw met de open ruimte rondom. De architectuur getuigt van een grote soberheid. Het lijkt eenvoudig, maar is toch zeer moeilijk om te ontwerpen. Dankzij dit concept krijgen de bezoekers het gevoel dat ze in de abdij zitten, ook al hebben ze geen toegang tot de abdij