Wooncomfort voorop in niet-alledaagse stadsrenovatie

Wie de woning betreedt, kan amper geloven hoe het gebouw er enkele jaren geleden uitzag. Logisch, als je weet dat enkel de funderingen, de vloerplaat en de 4 buitenmuren behouden bleven. Verder is de woning helemaal nieuw.

“Zo hadden we eigenlijk carte blanche en voorkwamen we onaangename verrassingen tijdens de renovatie. De oudste gedeeltes dateerden van rond de jaren 1800, de kans op onzichtbare structurele gebreken was dus aanzienlijk”, vertelt architecte en bewoonster Laura Hottat. “Alle gevels kregen 10 centimeter kurk als isolatie aan de binnenkant, voor de vloer kozen we een 20 centimeter dikke PUR en voor het dak 16 centimeter PIR-isolatielaag. Voor de structuur van de nieuwe vloeren en het dak kozen we voor lichte houtconstructies zodat we de bestaande funderingen niet moesten verstevigen. Tegelijk maakten we van de gelegenheid gebruik om 2 grote erkers te creëren voor extra daglicht en voor een beter contact met de buitenomgeving, zoals de tuin op de begane grond en de twee grote beuken van op de eerste verdieping.”

Het belang van gezonde binnenlucht

Net zoals in veel gezinnen vroeger werd bij de ouders van Laura Hottat het raam opengezet om te verluchten. Meer of beter gecontroleerde ventilatie was er niet. “Nochtans is goede ventilatie onmisbaar om gezond te leven”, benadrukt de architecte. “Zeker in de super geïsoleerde en luchtdichte gebouwen van vandaag. Vergeet je ventilatie mee te nemen in je renovatieplannen, dan riskeer je vochtproblemen en zelfs schimmelvorming in huis. Met jonge kinderen thuis wilden we dat scenario absoluut vermijden. Onze ventilatie werkt, ook al merk je het niet. Dat is net de kracht van een vraaggestuurd ventilatiesysteem. Een goede dagelijkse indicator van voldoende ventilatie is de was: die droogt binnen altijd snel.”

Verse buitenlucht komt binnen via de Invisivent AIR Light-raamverluchtingen bovenop de nieuwe raamkozijnen. Door de uniforme kleur gaan ze optimaal op in het schrijnwerk. Laura Hottat: “We kozen bewust voor een systeem met natuurlijke aanvoer van verse buitenlucht. Het is niet nodig om filters te reinigen, in tegenstelling tot bij systemen met mechanische aanvoer. En als we dat willen kunnen we de ramen op elk moment gerust even open zetten.” De centrale ventilatie-unit Healthbox 3.0 stuurt de ventilatiedebieten in elke kamer automatisch aan, op basis van de actuele luchtkwaliteit. Meten sensoren te veel vocht, een te hoog CO2-gehalte of te veel VOC’s (geurtjes) dan wordt die specifieke ruimte meer geventileerd. Zo is het in de hele woning gezond ademen op elk moment, zonder extra energie te verbruiken waar het niet nodig is.

Het belang van ventilatie in een goed geïsoleerde woning is intussen algemeen gekend. Dat blijkt ook uit de wettelijke verplichtingen om een ventilatiesysteem te voorzien in nieuwbouw of bij een ingrijpende energetische renovatie. Al is het nog steeds niet evident om die boodschap over te brengen, weet Laura: “Een ventilatiesysteem wordt vooral gezien als een extra kost. Wie bouwt of verbouwt is vaak weigerachtig om hier budget voor vrij te maken. In die zin is het dus gelukkig verplicht. Als architect heb je natuurlijk wel de taak om uit te leggen waarom die ventilatie onmisbaar is en dus niet enkel als last bekeken mag worden. Dat maakt meestal het verschil tussen ‘het moet’ en ‘het is nuttig’.”

“Eigenaars zijn vaak weigerachtig om budget aan ventilatie te besteden, tot je duidelijk uitlegt waarom het onmisbaar is”

Lichtrijk wonen, zonder oververhitting in de zomer

Door in te zetten op een goede isolatie maakten Laura Hottat en haar gezin hun woning energie-efficiënt. Verwarming blijft nu eenmaal een grote energievreter. De vloerverwarming brengt een aangename warmte in het huis in Etterbeek. Samen met de grote raampartijen, die het daglicht maximaal binnentrekken, draagt het bij aan een uitnodigend interieur. Al duikt met de nieuwe erkers en de ruime beglazing anderzijds ook de uitdaging op om het voldoende koel te houden in de zomer. “Veel gebouwen in Brussel worden te warm in de zomer”, weet Laura. “Daar zijn we intussen wat aan gewoon geraakt, hoewel het eigenlijk niet zo hoort. Het komt er dus op aan de warmte in deze periode beter buiten te houden. Bij nieuwbouw kan je daarvoor spelen met vormen en oriëntatie, maar bij het verbouwen van een bestaand volume heb je die vrijheid natuurlijk niet. Kiezen voor kleinere raampartijen was efficiënter geweest, maar wij wilden nu eenmaal niet inboeten aan voldoende natuurlijk daglicht en zicht op de bomen.”

Om het vele glas toch te combineren met een aangenaam binnenklimaat integreerde Laura Hottat doekzonwering in haar woning. Door te spelen met de hoogte van de lateien bij de raamopeningen werden de doekkasten van de Fixscreens onzichtbaar ingewerkt in de bestaande gevel. “Bij nieuwbouw is het integreren van screens in de gevel evidenter, maar dit project bewijst dat het ook bij renovatie perfect kan. In de ontwerpfase dachten we hier al over na. Hoe vroeger technieken zoals zonwering worden meegenomen in een verbouwproject, hoe mooier het resultaat. De perfecte integratie van zowel de screens als de raamverluchtingen en de ventilatieunit was cruciaal voor een minimalistisch resultaat, dat voor een rustgevende leefomgeving zorgt.”

“We zijn wat gewoon geraakt aan te warme huizen in de zomer, hoewel het zeker niet zo hoort om comfortabel te kunnen wonen”