Een woonzorgcentrum dat op esthetische wijze de aandacht opeist: de zorgsector heeft de – gelukkig lang vervlogen – tijd van saaie vierkante blokken ver achter zich gelaten. De Maaspoorte laat residenten in alle rust vertoeven terwijl de Maas op een boogscheut voorbij meandert. Het centrum herbergt 64 ROB- en 56 RVT-bedden, 3 bedden in kortverblijf, een dagzorgcentrum voor 15 plaatsen en een zorgloket.
Directeur van het centrum Fons Martens glundert van oor tot oor en kent de plannen op z’n duimpje. “Een woonzorgcentrum op palen, noem het gerust een specialleke.” Door het bouwwerk te onttrekken aan het maaiveld creëerde Architectengroep PSK een doorgang van Maas naar centrum: De Maaspoorte. “Het geoefende oog herkent de architecturale handtekening van Architectengroep PSK meteen,” stelt architect Hugo Velaers van architectengroep PSK. “Op een bouwtechnisch doordachte manier streven we ernaar vernieuwend te zijn en zo telkens een uniek bouwproject af te leveren binnen het bouwbudget.”
Huzarenstukje
De Maaspoorte zag het levenslicht in twee quasi identieke fases. “Spreek gerust van een huzarenstukje,” vertelt Velaers. “Door de symmetrie in het concept zijn de fases gelijkaardig. De moeilijkheid ging echter schuil in de praktische kant van het verhaal.” De bouwheer wilde immers zo snel mogelijk de eerste 60 bedden in gebruik nemen zodat de oude vleugel van het bestaande rusthuis midden 2013 kon afgebroken worden. Dit was nodig om plaats te ruimen voor fase 2 van het nieuwe wzc dat volgende maand, oktober 2014, kan opgeleverd worden. Zo evolueert het wzc van 92 naar 124 bedden. “Door de vlotte samenwerking tussen de architecten en het bouwteam openen we binnenkort de deuren een half jaar eerder dan gepland,” weet directeur Martens.
Poort van Maas naar stad
Een sterke ruimtelijke en functionele verbinding van het zorgcentrum met enerzijds de binnenstad en anderzijds de Maas vormt de rode draad doorheen het verhaal. Een origineel spel van assen streeft een sterke integratie van het zorgcentrum en het stadsleven na. Een wandel- en fietspad loopt zowaar doorheen het centrum. “We hebben geopteerd voor een grote inkompartij die met een gordijngevel zorgt voor een open architectuur. Op die manier betrek je de omgeving en externen bij het dagelijks leven in het centrum. In het wandelpad symboliseert een over de gehele lengte van de doorgang geïntegreerde ledlijn het water van de Maas. Daarnaast visualiseert deze verlichting de schakel tussen stad en Maas en wordt ze nog versterkt door een bomenrij,” legt Velaers van architectengroep PSK uit. “Doordat een aantal van de kamers zich langs weerszijden van deze wandelas uitstrekken, krijgt het geheel de allure van een woonstraatje als kleinschalige overgang naar het meer stedelijke stadsweefsel.”
Symmetrie
Het centrum staat symmetrisch op palen in spreidstand over de centrale circulatie-as. Op het gelijkvloers ontstaat daardoor in het tussenvolume een soort van dorpspleintje waar zowel de interne als externe circulaties doorheen lopen en dat het idee van een woonerf nog versterkt. Modulaire glazen wanden kunnen beide gedeeltes afsluiten van of openstellen voor het wandelpad dat door het wzc loopt. “Op die manier komen onze residenten in contact met passanten zonder dat ze daarvoor het woonzorgcentrum moeten verlaten,” vertelt directeur Martens.
Op de verdiepingen zijn in dit middenstuk kine-, ergotherapie- en animatieruimtes ondergebracht, net zoals de centrale verpleegposten wat garant staat voor een functioneel en efficiënt overzicht op alle woongroepen. Op het gelijkvloers bevinden zich de ondersteunende activiteiten zoals onthaal, horeca, administratie, het technisch gedeelte en een kapsalon. Voorts zijn er dan de individuele afdelingen vanaf niveau 1, zowel open als gesloten voor dementiepatiënten. Een mooi uitzicht op de Maas is een aangename surplus.
Leefgroepen
Het oude rusthuis bestond uit drie grote gangen en één refter. “In Maaspoorte gaan we aan de slag met kleinere leefgroepen,” legt directeur Martens uit. “Twaalf leefgroepen met elk een tiental leden moeten het sociaal weefstel tussen zowel de residenten onderling als tussen het personeel en de residenten versterken. Op iedere verdieping brengen we drie leefgroepen onder met elk een eigen dagruimte met daarbij een centrale verplegingspost. Een modulaire stelsel van glazen schuifwanden laat het personeel toe de verschillende leefgroepen occasioneel met elkaar in contact te brengen.” Dergelijke modulaire opbouw vertaalt zich volgens architect Velaers ook in de kamers. “Bij Architectengroep PSK ontwerpen we altijd met toekomstige flexibiliteit in het achterhoofd. In de kamers opteren we voor lichte wanden. Zo kan je in de toekomst wanden verwijderen en zo kamers samenvoegen tot serviceflats, moest dat nodig blijken.”
Klant is koning
In het voormalige rusthuis bedroeg de oppervlakte van een kamer 16 m2, in de Maaspoorte zal dat 25 m2 zijn. De ruime kamers staan garant voor voldoende privacy, terwijl het concept van de leefgroepen het sociale weefsel in De Maaspoorte bestendigen. Iedere kamer beschikt over een badkamer met daarbij een toilet en een in de vloer geïntegreerde douche en is uitgerust met de nodige tilliften, een koelkastje en oproepsystemen.” Elke badkamer heeft naast een gewone deur ook een grote schuifdeur,” weet directeur Martens. “Zo kan het personeel bedlegerige residenten binnenrollen in de badkamer en moeten ze niet meer aan de slag met een waskom.”
Duurzaam
Inzake duurzaam bouwen tracht Architectengroep PSK naar eigen zeggen steeds beter te doen dan de wettelijk opgelegde eisen. “Met de VIPA-checklist als basis gaan we steeds dat stapje verder,” legt ingenieur Pascal Vannitsen uit. “Qua energiepeil doen we beter dan vereist door een topkoeling in plaats van een mechanische koeling. Overige elementen die daartoe bijdragen zijn verlichting met bewegingsdetectie, regenwaterrecuperatie en bijkomende isolatie van de schildelen.”
Waar de meeste zieken- en rusthuizen nog werken met bedpanspoelers, gaat De Maaspoorte aan de slag met een bedpanvergruizer die met behulp van regenwater kartonnen bedpannen in geen tijd verpulvert. “Geen warm water, geen spoelmiddel en regenwatergebruik geven De Maaspoorte een groener cachet,” vindt directeur Martens.
Toekomstgericht denken
Ruim tien jaar geleden werd de eerste letter op papier gezet in het dossier De Maaspoorte. Toen was er nog geen sprake van de ovonde die nu het verkeer in goede banen leidt bij het binnenrijden van Maaseik. “Destijds lag er hier een kruispunt voor de deur, nu is dat een ovale rotonde. Qua oriëntatie van het gebouw moesten we daar rekening mee houden,” stelt Velaers. “De ovonde ligt ook relatief dicht op het bouwperceel. Factoren zoals de brandweg eisen dan extra aandacht op. Voorts grenst het centrum ook aan een ziekenhuis dat op termijn verdwijnt. Vanuit architecturaal standpunt moet je dan meteen gaan voor een volwaardige gevel.”
Intussen onderzoeken ze in Maaseik de mogelijkheden na 2016. Dan ligt met de verhuis van het ziekenhuis naar een nieuwe campus een groot gebied vlakbij De Maaspoorte open. Ideeën te over, maar nog niets concreets. “Men denkt aan een uitbreiding met servicewoningen waardoor deze site hét centrale punt van het hele woonzorggebeuren in Maaseik zou worden. Maar dat is uiteraard nog toekomstmuziek,” besluit directeur Martens.
De redactie van CareFlash haalde ook de betrokken partijen van De Maaspoorte voor de camera. Het interview met directeur Fons Martens kan u hier bekijken. Via deze link kan u het filmpje met architect Hugo Velaers bekijken.
Noot: dit artikel verscheen eerder op www.careflash.be
Met medewerking van
Onze partners