Wouter Callebaut over restauratie en renovatie: een evenwicht tussen erfgoed en toekomst
-
© Gert Cornelis
Mis de kans niet om architect Wouter Callebaut live te horen spreken tijdens het Architectura-webinar op 13 maart over restauratie en renovatie.
Renovatie en restauratie zijn geen eenvoudige ingrepen, maar een delicaat samenspel tussen het respecteren van erfgoed en het aanpassen aan hedendaagse noden. Architect Wouter Callebaut, een autoriteit op het gebied van restauraties en renovaties, deelt zijn visie tijdens het webinar van Architectura. Het is een hele eer om hem als spreker te verwelkomen. Bekend van onder meer de restauratie van het Predikherenklooster in Mechelen, brengt hij een schat aan ervaring mee en een unieke kijk op de toekomst van erfgoedbeheer.
Restauratie als wetenschappelijk onderzoek
Volgens Wouter Callebaut is een restauratie meer dan enkel bouwen: "Het is een wetenschappelijke studie van een gebouw. We moeten de gelaagdheid van een monument begrijpen, waarbij elke bouwfase een stukje van het verleden onthult. Door middel van gedetailleerd onderzoek, zoals bouwhistorische analyses en proefrestauraties, brengen we de geschiedenis van een gebouw in kaart."
Bij elk project hecht Callebaut Architecten veel belang aan deze diepgaande studies. Dit helpt om restauraties met een zachte hand uit te voeren, waarbij originele materialen behouden blijven en het karakter van het gebouw gerespecteerd wordt. “Door de bestaande structuren en materialen in hun context te begrijpen, kunnen we keuzes maken die niet alleen het erfgoed beschermen, maar ook bijdragen aan een duurzame toekomst,” aldus Callebaut.
Uitdagende projecten met een historisch karakter
Wouter Callebaut heeft indrukwekkende realisaties op zijn naam staan. Naast het Predikherenklooster werkte hij mee aan restauraties zoals:
- Huis Van de Vrije Schippers in Gent
- Usquare in Brussel
- Kasteel van Horst in Holsbeek
- Stadhuis van Diksmuide
- Montevideo Pakhuizen in Antwerpen
Elk van deze projecten illustreert de filosofie van Callebaut: restaureren betekent niet alleen behoud, maar ook toekomstgerichte herbestemming. “Een monument moet functioneel blijven. Het moet een rol kunnen spelen in het hedendaagse leven en mee evolueren zonder zijn eigenheid te verliezen.”
Restauratie versus renovatie
Er is een duidelijk verschil tussen renovatie en restauratie. "Renovatie draait om modernisering en verbetering, terwijl restauratie zich richt op het behoud en herstel van de oorspronkelijke elementen," zegt Callebaut. Dit maakt restauratie vaak een complexer proces, dat meer vakmanschap en een wetenschappelijke aanpak vereist. “Een gebouw vertelt een verhaal, en onze taak is om dat verhaal correct door te geven aan de volgende generaties, zonder de essentie ervan te verzwakken.”
De circulaire logica van erfgoedbeheer
Restauratie is per definitie circulair. "Historische gebouwen herstellen en herbestemmen betekent dat je vertrekt vanuit wat er al is en dit op een slimme manier opnieuw inzet. In onze projecten werken we vaak met technieken zoals kalkvoegen om materialen recupereerbaar te houden en beperken we afval door bestaande elementen zo veel mogelijk te behouden."
Hij benadrukt dat erfgoedbeheer niet alleen gaat over behoud, maar ook over vooruitdenken: “We moeten bij restauratieprojecten niet enkel kijken naar hoe een gebouw vandaag functioneert, maar ook hoe het in de toekomst kan inspelen op nieuwe noden en technologieën zonder zijn historische waarde te verliezen.”
Duurzaam toekomstgericht restaureren
Een van de grootste uitdagingen in restauratieprojecten is energie-efficiëntie. "Je kunt niet zomaar dikke isolatielagen toevoegen aan een beschermd monument. We moeten slimme, subtiele ingrepen doen die zowel energetisch als historisch verantwoord zijn." Bij projecten zoals Usquare werd bijvoorbeeld gewerkt met innovatieve circulaire bouwtechnieken, zoals hergebruik van bakstenen en het integreren van duurzame, natuurlijke materialen.
Daarnaast speelt hernieuwbare energie een steeds grotere rol binnen restauratie. “Door een evenwicht te vinden tussen moderne technieken en erfgoedbehoud kunnen we de levensduur van een gebouw verlengen en het energieverbruik drastisch verminderen. Dit is de uitdaging waar de restauratiesector vandaag voor staat.”
Gouden tip: samenwerken met specialisten
Volgens Callebaut is restauratie geen werk voor generalisten. "Deze projecten vergen een multidisciplinaire aanpak. Specialisten zoals historici, ingenieurs en ambachtslieden zijn essentieel om een restauratie succesvol te laten verlopen. Alleen zo kan erfgoed op een respectvolle en duurzame manier behouden blijven."
Hij benadrukt dat restauratie en herbestemming de toekomst vormen van onze monumenten. “Door erfgoed op een doordachte manier te restaureren en hergebruiken, vermijden we sloop en het verlies van cultureel waardevolle gebouwen. We moeten leren denken in termen van hergebruik, flexibiliteit en adaptief herbestemmen.”
Schrijf je in voor het webinar
Wil je meer weten over de nuances van restauratie en renovatie? Mis dan niet de kans om Wouter Callebaut live te horen spreken tijdens het Architectura-webinar op donderdag 13 maart 2025 van 10u30 tot 12uur. Inschrijven kan via: http://www.architectura.be/nl/webinars/renovatie-restauratie/.
