Wzc Bessemerberg in Lanaken: eenwording van mens en natuur

Op 3 mei opende het gloednieuwe woonzorgcentrum Bessemerberg in Lanaken zijn deuren. Vzw Huize Sint-Anna vond in de bosrijke site van het Lanaakse Sint-Barbaraziekenhuis een ideale locatie voor een zorgsite die de band tussen mens en natuur versterkt. Architectenbureau AR-TE kwam op de proppen met een vernieuwend concept: drie afzonderlijke bouwblokken, aan elkaar gekoppeld door een transparant glazen volume.

Levend schilderij

Het is geen eenvoudige opdracht om een synergie tussen mens en natuur tot stand te brengen aan de hand van een flink uit de kluiten gewassen gebouw , maar AR-TE lijkt er in dit geval bijzonder goed in geslaagd te zijn. Zowel aan de binnen- als aan de buitenkant verwijst alles naar de unieke natuurlijke omgeving, en dit zonder dat de bewoners moeten inboeten aan privacy en geborgenheid. “De nabijheid van het bos bracht ons ertoe om een transparant gebouw te ontwerpen waarin de binnenruimte aansluit op de natuurlijke omgeving,” vertelt Marc Vermeulen (AR-TE). “Zo slagen we erin om het bos een stukje naar binnen te brengen. Het groen fungeert als een levend schilderij: de bewoners hebben een prachtig zicht op de veranderende jaargetijden.” Dat uitzicht hebben ze zowel van binnenuit (door de vele glaspartijen) als vanop één van de vele de terrassen die aansluiten op de leefruimtes en zo binnen- en buitenomgeving met elkaar doen versmelten.

Het nastreven van het ‘natuureffect’ weerspiegelt zich ook in de (eerder traditionele) materiaalkeuze. De gevels zijn bekleed met schorskleurige bakstenen die het gebouw als het ware doen verdwijnen in het groen. De vele glaspartijen in het centrale gedeelte creëren tal van prachtige doorzichten. In de gangen en de publieke ruimtes overheerst het grijze, ‘anonieme’ zichtbeton, dat de kleurrijke buitenwereld als het ware vrij spel geeft.

    

Een dorp in het klein

Het nieuwe centrum telt in totaal 120 kamers. Elke verdieping huisvest drie leefgroepen. De privékamers zijn ondergebracht in de ‘traditioneel’ opgevatte bouwblokken. De leefruimten van de leefgroepen ontmoeten elkaar in een centraal gelegen glasvolume. De huiselijk ingerichte privévertrekken bevinden zich met andere woorden aan de buitenkant van het gebouw, terwijl het centrale gedeelte eerder voorbehouden is voor de meer publieke ruimtes. “Een dorp op zich,” noemt Lieven De Vadder van AR-TE het, “met straten (de gangen) die van de huisjes (de kamers) naar het dorpsplein (de gemeenschappelijke ruimte) lopen. We streven dat dorpselement na om het sociaal contact en de solidariteit jegens de minder mobiele bewoners te stimuleren. Indien gewenst kunnen mensen zich terugtrekken op hun kamer, maar in de ruimtes daarbuiten is er in principe altijd leven in de brouwerij.”

In dat opzicht is de nabijheid van Sint-Barbara een grote troef. Wzc Bessemerberg is als het ware een verlengstuk van het vroegere mijnwerkersziekenhuis: het kan zorgbehoevende ouderen meteen opvangen en is bovendien een trekpleister voor mensen die in een rustige omgeving van een hapje of een drankje wensen te genieten. Op het gelijkvloers is er immers een ruime, open cafetaria met een mooi terras.

 

Comfort voor iedereen

De bouw van het Bessemerberg-complex duurde al bij al slechts anderhalf jaar. Bovendien werd het gerealiseerd met een eerder beperkt budget (9,5 miljoen euro, exclusief BTW). “De grote uitdaging voor ons bestond erin om – binnen het strikte budgettaire kader – een gebouw te ontwerpen dat toch goed scoort op het vlak van leefbaarheid en comfort en een architecturale meerwaarde biedt. Het concept dat we bedachten bleek zich daar uitstekend toe te lenen. Vandaar dat we het ook beschouwen als een referentieproject voor ons bureau,” aldus De Vadder en Vermeulen.

Ook Patrick Claes, de algemeen directeur van Huize Sint-Anna, is uiterst tevreden met het resultaat. Vooral de graduele overgang van de private naar de publieke ruimtes vindt hij erg goed uitgewerkt: “We waren een voorstander van de opdeling tussen kamers, semi-publieke (toegankelijk voor  bewoners en hun families) en publieke ruimtes (toegankelijk voor iedereen), en AR-TE heeft dit weten te integreren in één verhaal. In de praktijk zien we dat de bewoners allemaal naar die centrale ruimtes trekken om gezamenlijk te eten. Mensen die meer nood hebben aan geborgenheid, vinden die dan weer op de knus ingerichte kamers. De specifieke vormgeving en inrichting van het gebouw trouwens mikt niet enkel op het comfort van de bewoners, maar ook op dat van het personeel. Door de opdeling in leefgroepen blijft de loopafstand voor het personeel beperkt en heeft het een goed overzicht. Wat ook belangrijk is, is dat de architecten – in overleg met ons – voldoende rekening hebben gehouden met de behoeften van de uiteindelijke gebruikers. Bovendien werd het centrum perfect binnen ons budget gerealiseerd.” Woonzorgcentrum Bessemerberg in Lanaken opende begin mei z’n deuren en werd  op 7 oktober feestelijk ingehuldigd.

Noot: Dit artikel verscheen eerder in Bouwen aan de Zorg.