Zo kan je duurzaam en circulair ontwerpen met Archicad

"Circulariteit is een breed begrip", legt Vrolix uit. "Als architect moet je een visie hebben: wat wil je precies bereiken met je project? Maar daarvoor moet je vertrekken van de feiten. Intelligente BIM-modellen helpen je om tot duurzame oplossingen te komen op basis van die feiten, en het proces inzichtelijk te houden in een vroeg stadium van het ontwerp." BIM-software Archicad beschikt daarvoor over enkele handige features en add-ons. KUBUS, exclusief verdeler van Archicad in de Benelux, voorziet daarnaast ook een KeyMember Editie met aanvullende modules die specifiek ontwikkeld zijn voor de Nederlandse en Vlaamse markt. Vrolix doorloopt samen met ons de opvallendste add-ons in verschillende fases van het ontwerp.

Optimalisatie van het (schets)ontwerp

Al in het beginstadium van het ontwerp kan Archicad meteen een meerwaarde bieden. Zo is er de add-on ‘Programma van Eisen’, waarbij je eenvoudige gegevens als bijvoorbeeld de oppervlakte per ruimte invult in een Excel-bestand en importeert in Archicad. Vervolgens vertaalt Archicad die naar zones die je in 3D kan oproepen, eventueel in verschillende kleuren per type ruimte. Vrolix: "Hierdoor krijg je onmiddellijk visuele feedback. Is het bijvoorbeeld wel efficiënt dat die ene ruimte zoveel groter is dan de andere? Je kan de ruimtes aanpassen of verplaatsen naar een andere verdieping om te kijken of het ontwerp zo meer steek houdt. Nadat de zones gedefinieerd zijn, kan je het ontwerp verder vormgeven met wanden, ramen en deuren. Ook kan je de oriëntatie van je ontwerp definiëren. Dit doe je door de coördinaten uit Google Maps in te vullen en het Noorden aan te geven, bijvoorbeeld door een screenshot van Geopunt als onderlegger te gebruiken."

Zodra Archicad de locatie en oriëntatie van het perceel kent, kan je een zonnestudie opzetten. Het programma genereert dan een filmpje dat aantoont hoe de zon in de loop van de dag draait rond het ontwerp. "Dit laat toe om bijvoorbeeld aan de buren te tonen wat voor hen de impact zal zijn van het ontwerp", vertelt Vrolix. Verder kan je eenvoudig intelligente doorsnedes maken van het ontwerp om de impact van duurzame oplossingen of circulaire maatregelen weer te geven: "Via pijlen en arceringen kan je aanduiden hoe de lucht circuleert of hoe de warmte door het gebouw stroomt."

Inzichtelijke data-extractie

Wanneer het schetsontwerp klaar is om verder uit te werken, is het tijd om materialen toe te voegen aan het ontwerp. "Dat kan erg gedetailleerd", legt Vrolix uit. "Een wand is bijvoorbeeld samengesteld uit verschillende schillen, waarbij je voor elke schil een specifiek materiaal kan selecteren of zelf kan toevoegen. Daarbij krijg je per materiaal een overzicht van de zogenaamde building material properties (veiligheidsklasse, fabrikant ...) en physical properties (densiteit, CO₂ in het materiaal ...). Je kan de eigenschappen overnemen van de leverancier, maar je kan ze ook aanpassen of aan andere materialen in de catalogus koppelen. Deze eigenschappen zijn belangrijk voor latere berekeningen."

Alle informatie die je in dit stadium gekoppeld hebt aan je ontwerp, kan je vervolgens oproepen en controleren via schedules. "Zo krijg je een helder overzicht van de gebruikte materialen en hun eigenschappen. Het handige aan deze feature is dat je per materiaal meteen ook kan kijken waar dit precies voorkomt in je ontwerp. Op die manier check je snel of je wel in alle buitenwanden isolatie hebt voorzien." Daarnaast kan je ook uitgebreidere meetstaten genereren. Dat doe je heel eenvoudig via de kant-en-klare Meetstaat Manager binnen de KeyMember Editie, die KUBUS speciaal ontwikkelde op vraag van klanten. Een andere nuttige toepassing van schedules is de daglichtberekening: "Hoe minder daglicht er binnenkomt in de ruimte, hoe meer energie er nodig zal zijn om het gebouw te verlichten. Op basis van een aantal basisgegevens geeft Archicad een indicatie van de daglichtoppervlakte per zone. Het programma geeft vervolgens zelf aan of die berekening voldoet aan de minimale vereiste."

Energierapporten genereren

Ook om concreet te weten wat de energie-impact van je ontwerp is, zijn er binnen Archicad verschillende mogelijkheden. Zo laat de renovatietool toe om de impact van bepaalde ingrepen visueel in kaart te brengen. "Voeg je bijvoorbeeld een luifel toe boven een raam, dan kan je zien welke invloed die ingreep heeft in zowel de zomer als de winter. In de zomer wordt het zonlicht misschien geblokkeerd door de luifel, terwijl de zon in de winter veel lager staat en daardoor wél naar binnen schijnt."

Daarnaast kan Archicad het energieverbruik van de woning simuleren via de energy evaluation-tool. Hierbij kan je een hoop informatie toevoegen. Denk aan de functie van het gebouw en wanneer het gebouw bij welke temperaturen gebruikt zal worden. Maar ook informatie over de omgeving, het klimaat in de regio, de verschillende systemen, de energiebronnen en de huidige energietarieven. Vervolgens kan je bij een verbouwing de bestaande en nieuwe toestand per zone op verschillende vlakken vergelijken. Vrolix: "Interessant daarbij is de functie solar analysis. Deze functie laat toe om na te gaan hoeveel zonlicht er op elk moment van het jaar door een specifiek raam zal vallen." Wanneer je alle gegevens hebt toegevoegd, start je de energiesimulatie en krijg je een uitgebreid energierapport van je project. Zo kan je de bouwheer concrete cijfers voorleggen wat betreft de totale CO₂-uitstoot of energiekost. Verder kan je via de uitbreiding EcoDesigner STAR ook koudebruggen simuleren voor verschillende details in het ontwerp.

Slimme collaboraties

Een BIM-programma als Archicad biedt niet alleen voordelen voor architecten, maar ook voor andere partijen die betrokken zijn bij het project: "De schedules kan je exporteren naar een Excel-bestand voor een externe partij. Die partij vult het bestand eventueel aan, waarna je de aangepaste versie weer importeert in Archicad. Daarnaast maken translators binnen Archicad vlot de vertaalslag naar bijvoorbeeld een IFC-model. Dat maakt samenwerkingen eenvoudiger en kan fouten en bijkomende kosten in latere fases vermijden. De gratis versie van BIMCollab Zoom kan je gebruiken als visuele controletool. Bovendien kan je zo'n IFC-model ook importeren in Madaster voor je materialenpaspoort. Daar kom je snel te weten hoe goed je gebouw per materiaal scoort op basis van zaken als de constructie, de locatie of de technische installaties. Madaster kent tot slot ook een circulariteitsscore toe aan het volledige gebouw", geeft Vrolix nog mee.

Wil je meer weten over deze tools en hoe je er concreet mee aan de slag gaat? Michelle Vrolix licht het stap voor stap toe in het webinar Duurzaam en circulair ontwerpen met Archicad. Vraag voor meer info over de toepassing van Archicad in jouw bedrijf een persoonlijke online demo aan.