Zuid-Afrikaanse architect Sumayya Vally ontwerpt voetgangersbrug in Vilvoorde

In oktober 2022 nodigde Heide Ballet Counterspace uit om deel te nemen aan de ontwerpwedstrijd met middelen van Kunst in Opdracht. Dankzij de opdracht bracht het bureau begin 2023 het verhaal en de erfenis van Paul Panda Farnana aan het licht, een belangrijke maar tot dan nauwelijks gekende of erkende figuur uit Vilvoorde. Na zijn studies en het ervaren van veelvuldige discriminatie door de toenmalige Belgische koloniale overheid bij zijn terugkeer in Congo, zette Farnana zich in voor de emancipatie van de Congolezen. Onlangs werd hij daarom ook opgenomen in de Vlaamse canon. Farnana belichaamt hier in dit project de complexe relaties van de regio met generaties migranten en gemeenschappen, zowel in het verleden als de toekomst.

congo-rivier

Om zijn geschiedenis te eren liet Vally zich inspireren door de boten op het water van de Congo-rivier. Daar liggen vaak vloten boomstamkano's naast elkaar aangemeerd. Samen vormen ze een gemeenschappelijk platform, een ontmoetingsplaats van waaruit handel kan worden gedreven. Deze beelden vormen de basis voor het ontwerp van de Asiat-Darse brug: een plek waar passanten samenkomen, zowel bewoners als bezoekers. De brug is opgebouwd uit een reeks boten die aan elkaar zijn vastgemaakt om de rivier over te steken en groengebieden met elkaar te verbinden doorheen de stad.

In navolging van Farnana’s botanische werk onderzocht Vally verschillende planten en grassoorten. Elke boot heeft een eigen zaaibed waarop specifieke planten kunnen worden gekweekt. Hun zaden worden door de wind verspreid of gedragen op de lichamen van passanten die de brug oversteken. De nieuwe brug is zo een eerbetoon aan het tuinbouwwerk van Farnana en fungeert ook als een soort kwekerij waar nieuwe planten kunnen ontkiemen om daarna over de site te migreren en de natuur te versterken.

Naast de structuur van de brug, stelt Counterspace ook kleinere ‘bootsculpturen’ voor die zich langs de oever van de rivier kunnen verspreiden en nestelen. Elke kleine ‘boot’ zal de naam dragen van een vrijwilliger uit Congo opgenomen in het register van WO I, een vondst van Counterspace tijdens hun onderzoek. Elke boot zal functioneren als een soort bestuiver, een kleine tuin die zaden kan verspreiden over de omgeving, maar ook als groene bezinningsplek waar voorbijgangers kunnen uitrusten.

verbinding centraal

"Toen we werden gevraagd voor het project en vervolgens tijdens ons onderzoek op het verhaal van Farnana botsten, werd ik getriggerd door het idee om de brug te interpreteren als een actief monument voor herstel en herinnering. Dit proberen we zowel in het verhaal als de vorm van de brug tot uiting te laten komen, simpelweg door Farnana’s geschiedenis te omarmen. Het idee van herstel en herinnering vindt ook een belichaming in het ruimere ecosysteem onder de vorm van kleine boten die de hele rivieroever zullen bestuiven. Aan de basis van het project ligt een principe waar we in onze praktijk steeds aan vasthouden: elke projectopdracht, zelfs de meest of eenvoudige, is een kans om onze historiek en identiteit tot uiting te brengen. Een brug maakt een verbinding, en in ons project is het de verbinding tussen verhalen over migratie uit het verleden en de toekomst. Ik hoop dat dit project helpt om het verhaal van Farnana te belichamen en onder de aandacht te brengen, en dat het ons als architecten eraan herinnert dat we goed moeten luisteren naar de context waarin we werken. Er is altijd ruimte voor architectuur mogelijk op onverwachte locaties.", verklaart Sumayya Vally.

De inzending van Counterspace werd ondersteund door de genereuze technische expertise van de ingenieurs van AKT II. Kieron Taylor, technisch directeur bij AKT II, zei: "We vonden het geweldig om Counterspace te ondersteunen met het Asiat-Darse brugproject. Het concept resoneert met de puurheid van een oversteekplaats die meer is dan alleen een middel; het is een reis en reflectie van twee momenten in de tijd."

De werkzaamheden worden verwacht te starten in april 2024, met de ambitie om begin 2025 klaar te zijn.