PROJECT. Victor Horta ontwierp Brugmann-ziekenhuis als kunstwerk in zorgarchitectuur

In het begin van de twintigste eeuw zag het concept van ziekenhuisarchitectuur een revolutionaire verandering dankzij de Belgische architect Victor Horta. Terwijl de meeste ziekenhuizen van die tijd bekend stonden als kille, klinische plaatsen, ontwierp Horta het Brugmann-ziekenhuis in Brussel als een ruimte die gezondheid en welzijn bevorderde door zijn innovatieve benadering en de integratie van natuur en architectuur.

Het Brugmann-ziekenhuis, gelegen op een uitgestrekt stuk land in Jette, werd ontworpen met een radicaal andere visie dan zijn voorgangers zoals de Sint-Jan- en het Sint-Pietersziekenhuis in Brussel. Deze ziekenhuizen waren overbevolkt en ontoereikend voor de explosieve bevolkingsgroei en de daarmee gepaard gaande epidemieën. Victor Horta kreeg de opdracht om een ziekenhuis te bouwen dat niet alleen voldeed aan de functionele eisen van een moderne gezondheidszorginstelling, maar ook een omgeving creëerde die bevorderlijk was voor het herstel van de patiënten.

Parkziekenhuis

Geïnspireerd door buitenlandse voorbeelden koos Horta voor een ontwerp dat niet de hoogte in ging, maar zich uitstrekte over verschillende paviljoenen. Dit ontwerp was gebaseerd op de filosofie van het parkziekenhuis, waarbij de overtuiging dat patiënten sneller zouden herstellen als ze omringd werden door natuur, centraal stond. Het ziekenhuisterrein werd beplant met een verscheidenheid aan bomen en struiken, die elk op verschillende momenten in bloei staan, waardoor een therapeutisch landschap ontstond waar patiënten konden wandelen en ontspannen.

Elk paviljoen binnen het Brugmann-ziekenhuis diende een specifiek medisch specialisme, zoals pediatrie, oncologie en dermatologie, waardoor het risico op kruisbesmetting tussen patiënten met verschillende aandoeningen geminimaliseerd werd. Deze opzet zorgde ook voor een scheiding tussen de consultatiegebieden en de patiëntenverblijven, waardoor een efficiëntere en veiligere zorgomgeving ontstond.

Licht en lucht

Belangrijk in Horta's ontwerp was de nadruk op natuurlijk licht en lucht. Grote ramen die op de zon gericht waren en strategisch berekende ruimtes zorgden ervoor dat elke patiënt voldoende licht en frisse lucht kreeg, wat essentieel was voor zowel het fysieke als het mentale herstel.

Het Brugmann-ziekenhuis van Horta staat vandaag de dag bekend als een art-nouveauparel met een doordacht ontwerp dat ver vooruit was op zijn tijd. Het benadrukt hoe architectuur en omgevingsontwerp cruciaal zijn voor de gezondheid en het welzijn van patiënten, en blijft een inspirerend voorbeeld van hoe ziekenhuizen niet alleen plaatsen van genezing zijn, maar ook ruimtes kunnen zijn waar design en zorg samenkomen.