Van kleine Nederlandse startup in 1996 uitgegroeid tot een van 's werelds grootste e-commercebedrijven voor reizen en vakanties; Booking.com is een internationale website in 43 talen en biedt in totaal meer dan 28 miljoen accommodaties, waaronder hotels, motels, resorts, huizen, appartementen en andere verblijven in meer dan 220 landen. Verspreid over meerdere kantoorlocaties in Amsterdam besloot de directie op zoek te gaan naar een locatie voor een nieuw hoofdkantoor dat onder één dak plaats kon bieden aan alle divisies.
Die locatie werd treffend gevonden vlak naast het Amsterdam Centraal Station op de punt van het Oosterdokseiland, de plek waar in vroeger tijden zeilschepen vertrokken naar verre oorden. Vanuit de nieuwe Booking.com campus wordt nu op een moderne manier die verbinding gemaakt naar de rest van de wereld. Deze centrale plek in de stad was een bewuste keuze van het bedrijf om op een levendige en inspirerende omgeving goed bereikbaar te zijn voor hun overwegend jonge en internationale medewerkers. Het werd een inclusieve omgeving waar werknemers en bezoekers elkaar kunnen ontmoeten, inspireren, werken en recreëren.
UNStudio kreeg de opdracht van ontwikkelaar BPD een casco kantoorgebouw in combinatie met 41 luxe appartementen te ontwerpen, bovenop een ondergrondse openbare parkeerplaats en fietsenstalling. De campus ligt aan het binnenIJ en kenmerkt zicht door de opvallende glazen gevels. In de plint bevindt zich een (extern) restaurant en de entree van de campus. De entree zelf is relatief klein, maar beschikt over een immense houten trap die naar de wervings-, onderzoeks- en leercentra op de eerste verdieping leidt en vloeiend doorloopt naar het centrale atrium op de tweede verdieping. Hier opent het gebouw zich als het ware en vormt het kloppend hart. Het kantoorgebouw heeft namelijk twee atria, een kleine en een grote. Rondom het grote atrium bevinden zich alle kantoor- en individuele binnenruimten. Ze hebben allemaal een internationaal tintje dat de kernactiviteiten van Booking.com weergeeft, terwijl het totaalconcept van het gebouw een weerspiegeling is van Amsterdam, de thuisbasis van de reisorganisatie.
Architect Ben van Berkel van UNStudio wilde een stadscampus creëren waarbij de focus lag op het dienen van de behoeften en het gedrag van medewerkers van Booking.com, vanaf het moment dat ze binnenkomen tot het einde van hun werkdag en alle activiteiten daartussenin. Op de verschillende verdiepingen bieden plaats aan onder andere kantoorruimten, vergaderplekken, break out rooms, pantry’s, zit- en individuele werkplekken, sport- en ontspanningsruimtes, gebedsruimten en maar liefst drie restaurants. Het gebouw is als sociale hub speciaal ontworpen om ontmoetingen te stimuleren, maar het is ook een werkomgeving die sociaal, fysiek en mentaal gezond is voor de medewerkers van Booking.com. Zo stimuleert de architectuur werknemers om te bewegen door aantrekkelijke omgevingen te creëren en fysieke beweging via van trappen, bruggen, balkons en galerijen op alle niveaus -inclusief het dak- aan te moedigen. Dit dus zowel horizontaal over de verschillende verdiepingen als verticaal aan de binnen- als aan de buitenzijde van het gebouw.
HofmanDujardin werd na een pitch als hoofdinterieurarchitect door Booking.com aangesteld en maakte het masterplan voor het interieur dat hun wensen als gebruiker vertaalden. Het concept kreeg de naam Booking Home. Michiel Hofman van HofmanDujardin: "Na een reis komen thuis alle mentale en fysieke souvenirs bij elkaar als een collage. 95 procent van het werknemersbestand komt van buiten Nederland; voor deze internationale groep van ruim honderd nationaliteiten was het interessant om een soort van thuisgevoel te creëren. Het Home-concept gaf de mogelijkheid om door diversiteit in het hele pand en warme interieurs dit gevoel van thuis te bewerkstelligen. En filosofisch gezien; elke plek op de wereld is weer het thuis van iemand. Booking Home kwam hierdoor op alle schaalniveaus samen en het gaf ons de kans om een brede diversiteit in het pand te maken, iets dat Booking.com ook heel graag wilde. Het gaat dan over diversiteit, inclusiviteit en community; dus hoe verbind je mensen met elkaar."
HofmanDujardin werkt altijd vanuit de filisofie 'Shaping Intuition'. Het is gebaseerd op de vier intuïtieve waardes van de mens; spaciousness, groudedness, expression en connection. ‘De eerste gaat over licht, lucht en ruimte. Kun je ademen? Groundedness betreft comfort en privacy. Voel je je lekker op de plek waar je zit? Expression heeft betrekking op dingen die kleurrijk zijn of je aandacht vragen -dit komt veelvuldig voor in het gebouw- en connection tenslotte gaat over fysieke en visuele verbindingen tussenmensen, ruimtes en het in- en exterieur. De mens heeft behoefte aan balans tussen deze waardes. Bij zo’n groot gebouw als dit moet je zorgen dat je die vier waardes goed vertaalt zodat mensen zich intuïtief goed voelen. Op basis van deze filosofie wonnen we de tender. We gaven aan dat het pand al beschikt over veel spaciousness en connection, wat we moesten toevoegen was groundedness en expression. Dus kleur, diversiteit, verschillende ervaringen en dat mensen zich daarin ook comfortabel moeten voelen. We wilden een collage-interieur maken met een sterke nadruk op diversiteit en inclusiviteit. Soms in harmonie en soms in contrast met de bijzondere architectuur. Dat is uiteindelijk heel goed gelukt!’
Vervolgens analyseerde HofmanDujardin het gebouw; wat zijn de looproutes, wat zijn de werkgebieden, hoe zit het met de entree, waar bevinden zich de restaurants enzovoorts. Per gebied maakten ze tekeningen en sferen. ‘Bijvoorbeeld het restaurant op de tweede verdieping is meer een soort festivalterrein; dé plek waar iedereen samenkomt. Het is expressief en gekleurd zoals je dit ook bij een festival verwacht.’ Verschillende partijen werd gevraagd te pitchen. HofmanDujardin werkte uiteindelijk samen met in totaal negen andere internationale ontwerpstudio’s om elk verschillende vlekken en lagen te ontwerpen, zelf ontwierpen ze ook meerdere ruimten. Voor deze unieke samenwerkingsaanpak stelde HofmanDujardin per gebied een reeks principes en moodboards voor verschillende unieke themagebieden op als uitgangspunt. Samen met de gebiedsontwerpers vertaalden zij deze principes naar een rijke diversiteit aan ruimtes en plekken, maar konden de ontwerpstudio’s ook hun individuele ontwerpstempel op die gebieden drukken. Bovendien konden door de flexibele en royale opzet van de werkvloeren meerdere verschillende werk- en vergaderruimtes worden gecreëerd. Hofman: ‘Er zijn zoveel plekken waar mensen elkaar kunnen ontmoeten, overleggen, geconcentreerd werken enzovoorts. Het is eigenlijk een stad an sich, met drukke en rustige gebieden.’
Door het hele gebouw heen zijn als specials 28 ‘micro-holidays’ gecreëerd. Het zijn breakout-ruimtes met steeds dezelfde functionaliteiten; een pantry, hoge en lage tafels, zitjes en vergaderplekken, maar elk met een bepaald reisthema. Drie bureaus ontwierpen elk een aantal van deze ruimten. ‘Medewerkers kunnen door New York City en Rio de Janeiro slenteren, relaxen op de Griekse eilanden of de Amazone bezoeken. Hier werken mensen samen, maar kunnen er ook afschakelen om hun creativiteit en productiviteit weer op te laden. De ruimten zijn overigens zodanig ontworpen dat werken en ontspannen elkaar geen overlast bezorgen. Ook kregen foto's en souvenirs van medewerkers van over de hele wereld er in de vorm van collages een plek en zorgen voor een hogere betrokkenheid bij het gebouw.’
Centraal in het ontwerp staat het bruisende atrium op de tweede verdieping dat alle kantoorverdiepingen met elkaar verbindt. Vanuit het masterplan was de wens om hier iets spectaculairs te ontwerpen, een soort van verbijzondering zichtbaar vanaf alle verdiepingen. Ontwerpstudio Linehouse Design creëerde voor de vloer een grafisch stadspatroon in een viertal tinten. Hier werden Mosa-specials op de vloer toegepast. Hofman: "Vanuit de gedachte dat het gebouw een stad is, is het atrium het centrale plein. Er zijn drie zitjes rondom hoge bomen gemaakt, waarbij het interieurontwerp heel fraai is verwerkt in het tegelpatroon. Het mooie ervan vind ik dat het enerzijds iets heel specifieks is, speciaal voor deze plek ontworpen. Anderzijds is het ook iets generieks, als vanzelfsprekend bijna. Dit samen wordt op een bijzondere manier vertaald in de vloer. Je krijgt er het gevoel dat je er wil blijven, even wil rondkijken. Daar is de tegelvloer een belangrijk onderdeel van! Het is overigens niet alleen een mooi ontwerp, het is ook nog eens goed uitgevoerd."
Bas Heijckmann, senior projectleider bij CBRE, zocht contact met Mosa om te bezien of en hoe het ontwerp van Linehouse Design kon worden uitgevoerd in keramische tegels. ‘Zeker toen we na een aantal gesprekken de uitvoering zagen van de Mosa-vloer met de vogelgrafiek Flyways van Harmen Liemburg in het eindstation van de noord-zuidlijn in Amsterdam-Noord waren we overtuigd. Onze duurzaamheidsexpert gaf een akkoord op de productspecificaties van de core collectie Solids en Terra-tegel, vervolgens keken we samen met HofmanDujardin en Linehouse Design naar de beschikbare kleurstellingen, selecteerden vier kleuren en zijn daarmee gaan engineeren. Er was een aantal wezenlijke punten waar het lijnenspel aan moest voldoen. Belangrijk was bijvoorbeeld dat de lijnen optimaal aansloten op de gevel, deuren en (rol)trappartijen.’
Het startpunt voor de tegelzetter lag helemaal aan de andere kant van het atrium; een halve millimeter afwijking per tegel zou over die afstand een paar centimeter verschil opleveren en dat was meer dan onwenselijk. ‘Vanwege dit risico hebben we in samenspraak met Linehouse Design, ontwikkelaar BPD, aannemer Züblin, UNstudio en HofmanDujardin het ontwerp op een aantal plekken nog iets aangepast. Alle partijen daagden elkaar maximaal uit om het best mogelijke resultaat te krijgen. Dat is absoluut gelukt. Zo lieten zeker Mosa en Kroon Projecten Meerkerk, specialist in natuursteen en keramische tegels voor de bouw, in de uitvoering echt een staaltje vakmanschap zien! Uiteindelijk was de afwijking over het hele atrium bezien een verwaarloosbare twee millimeter en heeft Mosa geen enkel tegeldeel opnieuw hoeven snijden.’
Mosa vroeg advies aan Kroon Projecten Meerkerk over de realiseerbaarheid van het complexe vloerontwerp van Linehouse. Kroon en Mosa werkten al eerder succesvol samen, waaronder bij Amsterdam Centraal Station en het Internationaal Strafhof in Den Haag . Kroon is van origine een natuursteenbedrijf en dat betreft altijd maatwerk. Die ervaring nemen ze mee in complexe opdrachten met keramische tegels. Na groen licht van Kroon over de haalbaarheid en een aanbestedingstraject gingen Mosa en Kroon aan de slag. Jaco Tanger, bedrijfsleider bij Kroon: ‘We maakten een raster van 900x900 millimeter voor het totale vloeroppervlak en plotten daar het ontwerp van Linehouse Design op. Elk rasterblok, één tegel, tekenden we apart uit waarbij we rekening hielden met de voegdikte zodat Mosa met een aquajet de patronen in de juiste afmetingen kon uitsnijden. Zo kon het voorkomen dat één tegel uit vier verschillende kleuren en vormen bestond. Vervolgens maakten we van ieder partje van een tegel een detailtekening om snijfouten te voorkomen.’ Het had de voorkeur van UNStudio dat zowel links als rechts op hart stijl van de entreepui werd uitgekomen. ‘Om hier de bouwtolerantie op te kunnen vangen zijn alle buitenrandtegels op over-lengte aangetekend en geleverd, zodat we die in het werk konden zagen.’
De vloer van het atrium staat op twee meter hoge stalen stelpoten om zo plaats te bieden aan de computerinfrastructuur en luchtbehandelingskanalen. De gaten in de vloer voor de afzuiging van vervuilde en toevoer van frisse lucht boorde Kroon in het werk; dat vooraf doen zou het te complex en breukgevoelig maken.
Daarnaast kreeg verpakking en logistiek veel aandacht; het was van belang om de tegels goed te verpakken om breuk tijdens het transport te voorkomen. Met behulp van testritten werd de ideale verpakkingsvorm en stapelhoogte bepaald. Ook de volgorde van verpakken was belangrijk; de tegeldelen werden per tegel al in de legvorm op platen karton gelegd. Vervolgens werden de tegelstukken met afstandhouders ertussen in legvolgorde verpakt en gestapeld. Om de druk te verdelen werden er ook hele tegels tussen geplaatst. Die werden weer door de tegelzetters in het werk apart gehouden om later elders in de vloer een plek te krijgen. Tanger: ‘In rij één gingen we van rechts naar links en in rij twee van links terug naar rechts. De hele vloer hebben we als een slang gelegd.’ De benodigde pallets met tegels werden vroegtijdig afgeroepen zodat er geen haperingen in het legproces zouden ontstaan, maar ook vanwege beperkte opslagcapaciteit op de bouwplaats en mogelijke schade die bij het stallen zou kunnen ontstaan. Directeur Jacco Fierloos van Kroon vatte het mooi samen: ‘Dit is wel de top van complexiteit. Zowel het snijden, verpakken als leggen van de tegeldelen was puzzelen voor gevorderden. We kunnen gerust stellen dat Mosa hierin bovengemiddeld goed haar rol pakte!’
De diversiteit in het gebouw en de beleving van alle verschillende plekken kwamen voort uit het masterplan van waaruit HofmanDujardin interior layer en area designers aanstelde. De area designers bestonden uit de internationale ontwerpbureaus CBRE Design Collective, HofmanDujardin, i29 interior architects, Linehouse Design, Studio Modijefsky en UNStudio. De layer designers waren Mijksenaar, MOSS, Powerplant, Scholten & Baijings, Studio Rublek. Deze laatsten ontwierpen door het hele gebouw onder andere bewegwijzering, groen, de materialen en kleurstellingen van de vloerbedekking en de verlichting. De area designers waren verantwoordelijk voor de inrichting van de restaurants en de verschillende werkgebieden. Samen creëerden zij een inspirerende omgeving waar medewerkers en bezoekers elkaar ontmoeten, inspireren, samenwerken en recreëren.
De Booking.com campus is gebouwd volgens de BREEAM Excellent standaard en functioneert als een gasvrij gebouw dat is aangesloten op het stadsverwarmingsnet. Het integreert een warmteterugwinsysteem dat gebruik maakt van restwarmte uit de vloeren en een monitoringsysteem voor optimaal energiegebruik. Het gebouw is voorzien van 1.100 klimaatzones die worden geactiveerd door beweging, gekoppeld aan functies zoals verlichting, roltrappen, liften. De campus beschikt over 832 zonnepanelen die tot 10% van de benodigde energie leveren, voor het restant wordt groene elektriciteit gebruikt. Tien aspecten kregen ruime aandacht: luchtcirculatie, water, voeding, daglicht, fysieke beweging, thermisch comfort, geluid en materialen, evenals een holistische benadering van mentaal welzijn en strategieën om iets terug te geven aan de Amsterdamse gemeenschap. Tot slot zijn in het hele gebouw zo veel mogelijk materialen met een lagere impact toegepast, waaronder de Mosa Cradle to Cradle Core Collection Solids en Core Collection Terra in de atriumvloer.