VITO Earth: een nieuw vlaggenschip in het Vlaamse innovatielandschap (TM JVO/SVR)

Met een team van ongeveer 1200 medewerkers en een omzet van 237 miljoen EUR in 2022, is VITO een belangrijke speler op het gebied van duurzaamheidsonderzoek in Vlaanderen, Europa en ver daarbuiten. De nieuwe infrastructuur zal niet alleen een efficiëntere werkomgeving bieden. Het gebouw zelf zal tal van labo's en demoruimtes huisvesten, waar grondstoftechnologieën van de toekomst worden ontwikkeld én worden opgeschaald tot marktrijpe innovaties. Twee al bestaande voorbeelden hiervan zijn de LignoValue Pilot (eerste en enige pilootlijn in Europa om biomoleculen uit onder meer gras- en houtafval te halen i.p.v. uit petroleum) en Characterise to Sort (inline karakterisering en waardebepaling van afval m.b.v. AI).

VITO Sustainability Park

Het Earth gebouw is een volgende stap, na de Balmatt-centrale en een eerste demohal voor circulair materialenonderzoek, om de infrastructuur van VITO geleidelijk aan te groeperen in het VITO Sustainability Park. Op die manier gaat VITO nog meer samenwerking en synergie bewerkstelligen. Niet alleen binnen de VITO-teams, maar ook voor externe onderzoekers en voor bedrijven die samen de schouders onder de duurzaamheidsuitdagingen willen zetten. En zo de competitieve positie van Vlaanderen binnen Europa, en Europa in de wereld willen versterken.

Het gebouw zal dienen als een duurzaamheidsuitstalraam, waarbij innovatieve materialen en energie-efficiëntieprincipes worden toegepast, en zal medio 2025 in gebruik worden genomen. Het zal niet alleen de onderzoekscapaciteit verbeteren, maar ook een belangrijke volgende stap zal zijn in het saneren en transformeren van een voormalig vervuild terrein tot een duurzame bedrijfslocatie.

Connecties

Met het nieuwe onderzoekgebouw wenst VITO de kennisdeling tussen de verschillende onderzoekers te versterken. In het gebouw en zijn omgeving wordt gefocust op de kracht van connecties en het creëren van onverwachte netwerken. Bijkomend wordt er meer op zoek gegaan naar synergiën tussen de verschillende onderzoeksprojecten.

Een belangrijke parameter binnen het ontwerp van het gebouw is afstand. De afstanden tussen de verschillende labo’s en werkplekken dienen zo kort mogelijk te zijn. Het onderzoek van verschillende vlekkenplannen resulteerde in een gebouw met drie modulaire/flexibele vleugels die met elkaar verbonden worden op verschillende posities (zowel in het horizontale plan als verticaal).

Het nieuwe labogebouw bestaat uit vier bovengrondse bouwlagen, een gelijkvloers en drie verdiepingen. De technische installaties bevinden zich op de 3e verdieping; De hoogste vloerplaat (met uitzondering van de verdieping met technische installaties) ligt op ca. 9,80 m t.o.v. de buitenpas van het maaiveld gelegen rond de nieuwbouw, wat maakt dat het gebouw wordt beschouwd als laagbouw. Alle compartimenten zijn kleiner dan 1250m² en vanuit elke compartiment is er een rechtstreeks verbinding naar 2 evacuatietrappen.

Unieke omgeving

Het ontwerp wil de unieke omgeving van het domein doortrekken in het gebouw. Daarom kozen de architecten ervoor om de aanwezige natuur door te trekken tussen de gebouwen en is er op de gelijkvloerse verdiepingen gekozen voor buiten gelegen doch overdekte verbindingen. Op de verdiepingen gebeurt de circulatie tussen de vleugels via transparante passerelles.

De twee vleugels met de laboratoria zijn modulair opgebouwd. Er wordt geopteerd voor een kolomvrije overspanning van gevel tot gevel en technische schachten op de koppen van de vleugels. Dit zorgt voor een grote flexibiliteit.

In de vleugels is telkens een knik aangebracht. Dit zorgt zowel binnen als buiten voor extra beleving. Binnen het gebouw ontstaan boeiende zichtlijnen naar de omgeving en in de knikken wordt specifiek ingezet op gemeenschappelijke, informele ontmoetingsruimten. Buiten het gebouw zorgen de knikken ervoor dat de ruimte die tussen de gebouwen ontstaat wordt opengewerkt naar de aangename groene omgeving.

Circulatie

Op de vier koppen van de twee vleugels zijn circulatiekernen, vergaderzalen en andere gemeenschappelijke ruimten ingepland. De gebruikers van het gebouw kunnen de toegangen gebruiken op de v koppen om het gebouw te betreden. Dit opnieuw in functie van het beperken van de afstanden zowel op site als op gebouwniveau. Voor de bezoekers is het gebouw enkel toegankelijk aan de zuidwestzijde, dit zowel vanuit de connector op +1 als vanop het maaiveldniveau (vanuit het wandelpad).

In functie van functionaliteit (trillingen, akoestiek) en veiligheid (brandveiligheid, bedrijfsveiligheid) werd ervoor gekozen om de piloothal voor onderzoeksprojecten met grotere opstellingen in een apart volume onder te brengen. Qua materialisatie sluit dit volume aan bij het hoofdonderzoeksgebouw. Tussen het onderzoeksgebouw en de piloothal is een zone voor logistiek voorzien.

Masterplan

Op 21/12/2021 werd de Tijdelijk Maatschap Architektenburo Jef Van Oevelen / SVR-ARCHITECTS (TM JVO/SVR) geselecteerd voor de ‘Raamovereenkomst voor de aanstelling van een ontwerpteam voor de implementatie van het VITO-masterplan m.b.t. de ontwikkeling van de site’. In het kader van het Masterplan Infrastructuur worden de volgende jaren op de verschillende locaties van VITO diverse verbouwings- of inrichtingsprojecten gepland. Het masterplan, en dus ook de raamovereenkomst, omvat zowel kleine als grote architectuuropdrachten, zowel voor verbouwings- als nieuwbouwprojecten- als aanleggen van de omgeving.

Het Domein 3 wordt door VITO aanzien als een site gericht op onderzoek en innovatie, die in de toekomst verder kan uitgebouwd worden in functie van eventuele toekomstige verhuisbewegingen vanuit Domein 1. Momenteel wordt de eerste fase van het masterplan concreet uitgewerkt, bestaande uit het nieuwe onderzoekgebouw VITO Earth, een piloothal, opslaghal, een parking en omgevingsaanleg van de site. Beslissingen die genomen werden in het kader van deze gebouwdelen kaderen binnen het grotere geheel en leggen geen hypotheek op de toekomstvisie die VITO voor het gehele terrein wenst uit te dragen.