Woonproject Duinhelm in Oostende koppelt zorg en buurt via genereuze architectuur van Raamwerk, Robuust & Atelier Arne Deruyter

De inplanting van het project is geen geïsoleerd gebaar, maar vormt een essentieel scharnier tussen drie werelden: het oude dorpscentrum, het nieuwe masterplan voor het gebied en de bestaande woonwijk. De ontwerpers werkten een nieuwe publieke route uit als ruggengraat van het geheel. Die route is geen technische ontsluiting, maar een genereus en groen pad dat tegelijk infrastructuur en ontmoetingsruimte is. Ze verbindt niet alleen functies, maar geeft betekenis aan de plek, nodigt uit tot gebruik en maakt de site leesbaar voor bewoners, begeleiders en buurtbewoners.

Groot huis

Het project werd ontwikkeld in samenwerking met een private ontwikkelaar en sociale huisvestingsmaatschappij Woonwel. Elk van de partners stond een stuk terrein af voor de aanleg van een gemeenschappelijke, autoluwe groenzone. Daardoor ontstond een parklandschap dat de verschillende bouwprojecten overstijgt en het collectieve centraal stelt. Duinhelm werd niet enkel afgestemd op deze gedeelde ruimte, maar draagt ze ook actief mee vorm in haar architectuur, openheid en circulatie.

De architectuur vertrekt vanuit de ambitie om een echt ‘groot huis’ te maken voor mensen met een verstandelijke en vaak ook meervoudige beperking. Elke bewoner beschikt over een eigen kamer met een duidelijke identiteit, oriëntatie en verhouding, en kan zich zo thuis voelen in zijn of haar eigen plek. Maar het geheel is meer dan de som der delen: via een schakeling van ruimtes, vides en zichtlijnen ontstaat een omgeving die tegelijk geborgen en open is, met tal van subtiele overgangen tussen individueel en collectief.

Herkenbare structuur

In het gebogen plan schuilt een dubbele beweging: een concave buitenbocht begeleidt een publiek pad dat als het ware het gebouw streelt, terwijl een convexe binnenbocht een beschutte collectieve buitenruimte omsluit waar bewoners veilig kunnen vertoeven. Deze gebaren creëren niet enkel architectonische kwaliteit, maar dragen ook bij aan het dagelijks comfort van bewoners en begeleiders. De gebogen vorm geeft het gebouw bovendien een alzijdig karakter, wat de leesbaarheid vanuit de omgeving versterkt.

Zowel in plan als doorsnede is de nabijheid tussen de verschillende functies een leidmotief. Door de nachtzone en de dagzone slim ten opzichte van elkaar te positioneren, ontstaat een compact en overzichtelijk geheel dat de oriëntatie bevordert. De bewoners kunnen zich zelfstandig bewegen in een herkenbare structuur, wat niet alleen het gevoel van autonomie versterkt, maar ook de zorg ondersteunt doordat alles binnen bereik blijft.

Warme tactiliteit

Om voldoende densiteit te koppelen aan ruimtelijke kwaliteit, kozen de ontwerpers voor een gedeeltelijk dubbelhoog volume. De opdeling in twee niveaus wordt benut om variatie aan te brengen in sfeer, gebruik en lichtinval. De leefruimtes beneden hebben een directe relatie met het landschap en het dagelijkse gebeuren in de tuin, terwijl de kamers boven meer geborgenheid bieden. De hoogteverschillen zorgen voor perspectief en ritme in het gebouw.

De materialisering is bewust eenvoudig gehouden, met een beperkt palet aan natuurlijke materialen zoals hout, baksteen en zichtbeton. Deze keuze zorgt voor een grote leesbaarheid van het gebouw en draagt bij aan een warme, tactiele sfeer. De materialen verouderen mooi en blijven herkenbaar voor bewoners met een cognitieve beperking, waardoor ook de zintuiglijke ervaring een rol speelt in het creëren van een thuisgevoel.

Deel van het sociale weefsel

De woning staat nadrukkelijk in verbinding met de buurt, en dat op een natuurlijke manier. Via de publieke route en de centrale buitenruimte ontstaat een informele vorm van participatie die de sociale integratie ondersteunt zonder expliciet te worden. De bewoners worden deel van het sociale weefsel: de postbode die langskomt, schoolkinderen die passeren, buren die elkaar ontmoeten in het park – allemaal actoren in een dagelijks leven waarin kleine ontmoetingen het verschil maken.

Het ontwerp integreert de principes van universal design op een vanzelfsprekende manier, zonder dat dit krampachtig aanvoelt. De circulatie is vlot en logisch, met aandacht voor rolstoelgebruikers en bewoners met visuele beperkingen. Ook begeleiders kunnen er efficiënt en comfortabel werken, in een omgeving die rust en structuur biedt. Het resultaat is een gebouw dat toegankelijk is voor iedereen, met aandacht voor de diversiteit aan noden en capaciteiten.

Gefaseerde realisatie

Het leven in Duinhelm is rijk aan kleine verhalen. De sequentie van kamers, doorgangen en buitenruimtes nodigt uit tot interactie, maar biedt ook ruimte voor rust en afzondering wanneer dat nodig is. De architectuur maakt dit mogelijk door niet te domineren, maar te faciliteren. De woning groeit mee met de bewoners, hun ritme, hun noden, hun wensen, en schrijft zich in in hun dagelijks leven met een vanzelfsprekende zachtheid.

De eerste fase voorziet in 20 kamers, met ruimte voor een tweede fase met nog eens 20 eenheden. Het masterplan laat deze uitbreiding toe zonder afbreuk te doen aan de bestaande kwaliteit. De duidelijke structuur en opdeling van het terrein maken een gefaseerde realisatie haalbaar en coherent, terwijl het geheel visueel en functioneel één blijft. Die doordachtheid garandeert ook in de toekomst een kwaliteitsvol geheel.

Slimme opbouw

Bij het ontwerp werd expliciet gelet op budgettaire haalbaarheid, zonder toegevingen te doen aan ruimtelijke of architecturale kwaliteit. Met een sobere maar doordachte aanpak konden investeringskosten beperkt blijven, onder meer door te werken met standaardmaterialen en een slimme opbouw. De architectuur is duurzaam in gebruik én betekenisvol voor de bewoners op lange termijn, wat de investering des te waardevoller maakt.

Duinhelm is meer dan een gebouw. Het is een thuis die haar bewoners in staat stelt om op hun eigen ritme, in hun eigen tempo en volgens hun eigen noden deel te nemen aan het dagelijkse leven. De architectuur biedt houvast en ruimte, comfort en vrijheid. Een plek waar ‘gewoon waar het kan, bijzonder waar nodig’ geen slogan is, maar een dagelijkse realiteit die gedragen wordt door ruimte, materiaal en zorg.