LABIOMISTA blaast de Genkse wijk Zwartberg nieuw leven in

LABIOMISTA is de belichaming van Vanmechelens artistieke en filosofische visie. Al meer dan 20 jaar werkt deze bekende kunstenaar op de snijlijn van kunst, gemeenschap en wetenschap. Zijn gedrevenheid stoelt op het geloof in kunst als promotor van wederzijds begrip en als gids in de zoektocht naar antwoorden op de grote uitdagingen van de 21e eeuw, de relatie tussen natuur en cultuur en duurzame gemeenschapsopbouw in het bijzonder.

Het nieuwe paviljoen The Ark, ontworpen door Mario Botta in samenwerking met het Genkse Buro B, vormt de toegangspoort tot het domein. Van daaruit gidst een wandelpad, dat boven het maaiveld uitstijgt en een mooi zicht op het landschap biedt, de bezoekers doorheen de site. Onderweg komen ze allerlei architecturale huzarenstukken tegen, zoals de gerestaureerde directeursvilla (Villa OpUnDi), de studio van Koen Vanmechelen (The Battery, ook ontworpen door Mario Botta), en een plaats voor workshops en educatie (LabOvo). Om de gedachte aan de vroegere dierentuin in leven te houden zijn er drie dierencompartimenten van ongeveer 9.000 m² voorzien. Hier kunnen dieren als alpaca’s, struisvogels en struisvogels vrij rondzwerven.
 

"Als je in de buitenwijken van de stad straffe architectuur kunt neerpoten, geef je aan zowel de stad als de buitenwijken een forse injectie", aldus Koen Vanmechelen. 

Snijpunt

Koen Vanmechelen kende de site al lang, zo vertelt hij aan architectura.be. “In mijn jeugd kwam ik met mijn nonkel naar de Limburgse Zoo. Ik wist dat dit ooit het belangrijkste economische punt van Limburg was. De plek ligt op het snijpunt van natuur en stad, industrie en gemeenschap. Als je in de buitenwijken van de stad straffe architectuur kunt neerpoten, geef je aan zowel de stad als de buitenwijken een forse injectie. De leegte tussen beiden wordt dichtgelopen.”

De site van in totaal 24 ha stond meer dan twintig jaar leeg. Wim Dries, burgemeester van Genk: “We hebben dit domein in 1997 overgekocht van de toenmalige eigenaars van de Limburgse Zoo. Naderhand kregen we heel wat aanbiedingen om iets met het domein te doen, maar we hebben nooit toegehapt. Toen Koen Vanmechelen op zoek was naar een vestigingsplek in Limburg, hebben we eerst gesproken over C-Mine. Pas toen Zwartberg ter sprake kwam, was er echt een klik.”

Olievlek

“Koen Vanmechelen is al heel zijn leven bezig met diversiteit, en Genk is een hele diverse stad. Wij hopen dat dit project zich als een olievlek doorheen de wijk verspreidt en mensen zal inspireren”, zegt Wim Dries. LABIOMISTA moet ondernemers naar de regio trekken en de omliggende wijken een nieuwe impuls bezorgen, zoals dat elders in Genk ook met C-Mine gebeurd is. “Zo hebben we er duidelijk voor gekozen om op de site zelf geen horeca te voorzien. We willen net de wijk errond optillen.”

Veronique Claessen, Directeur Ruimtelijke Ontwikkeling van de stad Genk, vult aan: “C-Mine is gericht op creatieve economie en educatie, in Thor ligt de focus dan weer op technologie en innovatie. Hier in Zwartberg wilden we werken rond creativiteit en diversiteit: wat betekent kosmopolitisme in de stad?”

Iconen

“We wilden niet zomaar utilitaire gebouwen neerpoten, maar echte, blijvende iconen.”

De architectuur had als doel om de geschiedenis in de stad te verankeren, zegt Claessen. “We wilden niet zomaar utilitaire gebouwen neerpoten, maar echte, blijvende iconen.” De stad Genk schreef een architectuurwedstrijd uit, maar de samenwerking met Mario Botta kwam er op voordracht van Koen Vanmechelen zelf. “Een gevolg van de liefde en de verbondenheid tussen Botta en mezelf”, stelt Vanmechelen.

Een andere prioriteit was het herstel van de natuur. “Het bestaande landschap was één van de sterktes van de site. Dat wilden we integreren in het ontwerp”, stelt Dries. Vanmechelen: “Zo hebben we de vijver in zijn vroegere glorie hersteld. Het wandelpad is geconstrueerd rond de bomen, in plaats van de bomen te kappen en het pad rechtdoor te trekken. Al het overtollige hebben we verwijderd van de site, wat moest blijven is gebleven.”

De verschillende onderdelen van LABIOMISTA

The Ark (ontwerp: Mario Botta, in samenwerking met Buro B)

The Ark is de toegang tot het park. Het is een in het oog springend onthaalgebouw opgetrokken uit zwarte baksteen en gepolierd beton. In The Ark zijn enkele kunstwerken van Vanmechelen terug te vinden, een shop en de burelen van de medewerkers van de site.

Villa OpUnDi (ontwerp: Team Van Meer architecten)

De voormalige directeurswoning van de mijn en de zoo van Zwartberg werd in het kader van LABIOMISTA gerestaureerd. De villa is een toonbeeld van een villa uit 1925, in een eclectisch-historische stijl met Maaslandse kenmerken. De buitenschil werd eerst gerenoveerd, het interieur werd vervolgens ontworpen door Team Van Meer architecten & co. De ingrepen bleven bescheiden en in de geest van het gebouw.

The Battery (ontwerp: Mario Botta)

The Battery huist de studio van Koen Vanmechelen, een indrukwekkende nieuwbouw van bijna 5.000 m². Botta liet zich inspireren door het werk van Vanmechelen en creëerde een gebouw grotendeels bestaande uit beton, bekleed met een zwarte gevelsteen en 6 meter hoge raampartijen die licht tot diep in het gebouw binnenbrengen.

Aanvankelijk was het de bedoeling om de studio van Vanmechelen onder te brengen in de oude directeursvilla. “Die plannen zijn uiteindelijk gewijzigd. Ik zou me daar niet op mijn plaats hebben gevoeld. De villa is een plaats voor bezoek, die mensen moeten kunnen beleven”, aldus Vanmechelen.

Cosmopolitan Culture Park (ontwerp: BuroLandschap)

Het Cosmopolitan Culture Park vormt het grootste onderdeel van LABIOMISTA. Hier ontekt de bezoeker de centrale elementen in het oeuvre van Koen Vanmechelen: natuur, dier en kunst. In het Cosmopolitan Culture Park zijn ook enkele sculpturen en installaties geplaatst.

LabOvo (ontwerp: Van Belle & Medina)

Ergens halverwege het Cosmopolitan Culture Park rijst een paviljoen in lichtgrijs beton gegoten en afgewerkt met gevelopstanden in hout en glas: LabOvo. Het lab biedt ruimte voor experimenten, bevruchting, kruising van organismen en ideeën. Het is ook de plaats voor dierenverzorging en educatie.

Nomadland (ontwerp: Voet en De Brabandere)

Nomadland wordt uitgebouwd door stad Genk en de bewoners van Zwartberg. Met zijn volkstuintjes, picknickplekken, een evenementenweide en ruimte voor foodtrucks is Nomadland een plaats van collectieve gelijkheid en bevruchting. Het verbindt LABIOMISTA met de buurt.