Het Concertgebouw als living lab? Vijf lessen uit gerealiseerde zonnegevels

Deze marktvraag is niet zomaar een bouwproject, maar een uitnodiging tot innovatie. Het Concertgebouw wil uitgroeien tot een living lab waar kennis wordt opgebouwd over hoe zonnegevels ook in complexe of erfgoedgevoelige contexten kunnen worden toegepast. De oproep richt zich tot consortia van ontwerpers, aannemers, producenten en energie-experten die samen willen werken aan een geïntegreerde, esthetische én performante oplossing.

We nemen dit momentum te baat om dieper in te gaan op wat BIPV vandaag al betekent voor de architectuurpraktijk en verzamelden vijf ontwerpprincipes die richtinggevend zijn voor wie zonnegevels wil inzetten als schil voor de toekomst.

1. Energieopwekking in elk seizoen

Zonne-energie beperkt zich al lang niet meer tot dakvlakken met optimale oriëntatie. Gevelpanelen maken het mogelijk om ook op verticale oppervlakken elektriciteit op te wekken – zelfs in de winter, bij lage zonstanden en diffuus licht.

In het Noorse kantoorproject Breidablikk Gården werd dit principe slim toegepast door zonnepanelen op de oost- en westgevels schuin naar het zuiden te richten. Daardoor produceren ze zelfs tijdens donkere winterdagen elektriciteit, terwijl ze tegelijk zonwering bieden voor de achterliggende kantoren.

2. Beweging en expressie

Zonnepanelen hoeven geen monotone vlakken te vormen. Door variatie in grootte, hoek en plaatsing kunnen architecten een dynamisch gevelbeeld creëren dat inspeelt op licht en schaduw.

Bij Breidablikk Gården werd dat gerealiseerd met een speels patroon van PV-panelen in verschillende formaten en richtingen, gecombineerd met een anisotrope coating die van kleur verandert afhankelijk van de lichtinval. Hierdoor blijft de technologie discreet aanwezig, terwijl het gevelbeeld levendig en gelaagd oogt.

3. Robuust en onderhoudsarm

BIPV-systemen zijn ontworpen om weer en wind te weerstaan. Ze presteren ook onder moeilijke klimatologische omstandigheden en vereisen weinig onderhoud. De gebruikte materialen zijn bestand tegen temperatuurschommelingen, winddruk en sneeuwbelasting.

Een schoolvoorbeeld is de Copenhagen International School, waarvan de gevel volledig is bekleed met meer dan 12.000 gekleurde zonnepanelen. Deze panelen leveren niet alleen stroom, maar trotseren ook moeiteloos het ruige zeeklimaat, en zijn vrijwel onderhoudsvrij.

4. Getest op veiligheid en betrouwbaarheid

Voor geveltoepassingen gelden strikte normen. BIPV-panelen worden getest op impactweerstand – denk aan een botsproef met een metalen bol van 45 kg – en op brandveiligheid.

In het studentenhuisvestingsproject Student Experience Minervahaven in Amsterdam zijn BIPV-panelen geïntegreerd in een expressieve gevel die volledig voldoet aan de brand- en botsveiligheidsnormen. Zo bewijst dit project dat zonnegevels perfect inzetbaar zijn in stedelijke woonomgevingen met hoge veiligheidsvereisten.

5. Ontworpen met circulariteit in het achterhoofd

Zonnegevels worden steeds vaker ontworpen met een circulaire logica: een lange levensduur, gebruik van gerecycleerde materialen en herbruikbaarheid aan het einde van de cyclus.

Verschillende projecten van SolarLab in Scandinavië maken gebruik van BIPV-panelen die tot 80% uit gerecycleerde materialen bestaan, en zijn ontworpen met het oog op latere demontage en hergebruik. Daarmee dragen ze actief bij aan een circulaire bouwpraktijk.

Van pionier tot praktijk

Het Concertgebouw Brugge is niet alleen op zoek naar een nieuwe gevel, maar wil ook nieuwe perspectieven openen voor de Vlaamse bouwsector. Door BIPV op een betekenisvolle plek in te zetten, wordt het gebouw een hefboom voor innovatie. De vijf principes hierboven tonen aan dat zonnegevels vandaag niet alleen haalbaar zijn, maar ook esthetisch, duurzaam én toekomstbestendig.

Of het nu gaat om erfgoed, nieuwbouw of renovatie: zonnegevels maken van elk gebouw een actieve speler in de energietransitie.