PROJECT. Honkhuis (360 architecten)
In het hart van Leuven, op een prominente hoek van de Hertogensite, werd het Honkhuis gerealiseerd: een warm en uitnodigend woonhuis voor dertien jongvolwassenen met een mentale beperking. Het project is het resultaat van meer dan tien jaar voorbereiding door een groep ouders, verenigd in vzw HONK. Zij wilden hun kinderen niet toevertrouwen aan wachtlijsten of grootschalige instellingen, maar zelf een toekomst op maat creëren. “We wilden geen instelling, maar een thuis,” zegt mede-initiatiefnemer Lode Verschingel. “Kleinschaligheid, ouderregie en solidariteit waren onze basisprincipes, van bij het begin.”
Voor het ontwerp sloegen HONK en projectontwikkelaar Resiterra de handen in elkaar met 360 architecten. Het resultaat is een statig hoekpand in baksteen dat zich niet afsluit van de stad, maar er net actief deel van uitmaakt. Grote ramen en een transparante plint verbinden de leefkeuken visueel met het publieke domein. “Het is een gebouw dat niet in de luwte wil verdwijnen, maar zichtbaar aanwezig is in de stad,” zegt architect Jan Mannaerts. “Dat past perfect bij de werking van HONK, die inzet op inclusie en participatie.”
Een huis met kamers, geen instelling
Het gebouw telt vier verdiepingen, met ruime individuele studio’s en een rijk gemeenschappelijk programma: een open leefkeuken, polyvalente ruimtes, een compacte tuin en zelfs brede gangen die ruimte bieden voor ontmoeting of kleine activiteiten. “We hebben van de gangen geen doorgangsruimte gemaakt, maar leefruimte,” vertelt Lode Verschingel. “De architecten leerden ons dat een gang ook een plek kan zijn waar mensen elkaar ontmoeten.” Die huiselijkheid zit ook in de opbouw van de kamers, die elk een eigen zit- en slaaphoek bevatten.
De architecten lieten zich inspireren door klassieke herenwoningen en ontwierpen een huis “met kamers”, eerder dan een zorginstelling. “De bewoners waren al een hechte groep toen wij instapten,” zegt Mannaerts. “Dat gaf ons als ontwerpers een ongelooflijk cadeau: een gedeelde werking die al bestond, waarmee we het ontwerp écht op maat konden afstemmen.” De co-creatie verliep via intensieve gesprekken met de oudergroep, die ook via een coöperatie het gebouw financierde—onder meer via de verkoop van aandelen aan familie, vrienden en sympathisanten.
Leven in de stad, nu en straks
Hoewel de bewoners vandaag enkel in de week in het Honkhuis verblijven, is het de bedoeling dat dit geleidelijk evolueert naar een permanente woonvorm. Ondertussen bouwen zij hun leven uit in de stad: met dagbesteding, werkplekken en uitstappen, maar ook via initiatieven als de Honk-kantine, waar ze samen koken en bedienen. “Het project bewijst dat een woonvorm niet top-down georganiseerd hoeft te worden,” zegt Mannaerts. “Dit is een initiatief dat vertrekt vanuit de bewoners zelf. Als je dat integreert in een stadsontwikkeling, breng je een plek echt tot leven.”
De reacties zijn intussen lovend, ook vanuit andere oudergroepen die het Honkhuis bezoeken als inspiratiebron. “We horen vaak: ‘dit hadden wij nooit voor mogelijk gehouden,’” zegt Verschingel. “Dat dachten wij twaalf jaar geleden ook. Maar we hebben stap voor stap gebouwd aan een huis dat rust brengt, nu en later. Het is een plek die huiselijkheid, geborgenheid én toekomstzekerheid biedt—voor onze kinderen én voor onszelf. We weten nu waar onze kinderen zullen wonen, ook als wij er op een dag niet meer zijn.”
