Polyvalente Zaal Eindhout - Geïsoleerde prefab elementen als basis voor fossielvrij gebouw

Het wachten op het nieuwe multifunctionele gebouw in Eindhout heeft geloond. Na twaalf jaar vol ongeduld beschikt de Gemeentelijke Basisschool sinds eind 2023 over een nieuwe sportzaal, kan de buitenschoolse kinderopvang de kinderen verwelkomen in een ruime en speciaal aangepaste locatie en heeft judoclub Samurai voortaan een topsportinfrastructuur met cafetaria. Het gebouw werd opgetrokken door hoofdaannemer De Peuter nv, in opdracht van het lokaal bestuur Laakdal.

“Het was inderdaad een zeer lang parcours”, vertelt Thomas Feyen van Karuur Architecten. “We haalden het project in 2013 via een ontwerpwedstrijd binnen. In eerste instantie was het doel om enkel een turnzaal te bouwen voor de basisschool. Maar door enkele bijkomende ambities kwam het hele project on hold te staan en kende het een doorstart in 2017. Uiteindelijk werd besloten om via een derde uitbreiding ook de buitenschoolse kinderopvang nieuw onderdak te geven. De locatie situeert zich in een woonwijk met een beperkte omvang. In het ontwerp hebben we gewerkt met een schakeling van zeven deelvolumes achter elkaar, waarin de verschillende entiteiten zich nestelen. Aan de straatkant hebben we de cafetaria voor de judoclub geplaatst, om zo ook de connectie met de voorbijgangers te maken.”

Ruwbouw is afbouw

Ontwerpmatig wist Thomas Feyen al snel welke richting hij uit wilde: “De opdracht was ook duidelijk: ruwbouw is afbouw. Dus kwam prefab beton al snel op de radar, aangezien je beton mooi in het zicht kan laten. We wilden wel absoluut geen typische betonnen sportdoos maken. Daarom speelden we met de hoogte en positie van de verschillende traveeën. Zo is die voor de sporthal zelf hoger. Het was een specifieke vraag van de gemeente om ook professionele volleybalwedstrijden te kunnen spelen en dat vroeg een minimale vrije hoogte van zeven meter. Door hier en daar in plan te verspringen met de gevel creëerden we een dynamischer geheel en werden de verschillende toegangen ook visueel duidelijker.”

Om en bij de tachtig procent van de projecten die Karuur Architecten uitvoert, zijn overheidsopdrachten. Thomas Feyen: “Maar het merendeel daarvan zijn renovatie- of herbestemmingsprojecten. Een nieuwbouwproject zoals dit is eerder uitzonderlijk maar daarom net wel een mooie uitdaging. Wat de bouwsnelheid betreft, was er een gezonde tijdsdruk. Dat indachtig is prefab beton natuurlijk een zeer interessante optie.”

Maar hoe kwam een Antwerps architectenbureau dan in contact met een prefab betonfabrikant uit Sankt Vith? “We hadden elkaar eerder leren kennen op Batibouw”, vertelt Thierry Hoffmann van Alpha Beton. “Daar presenteerden we toen PAMAflex, een door Alpha Beton ontwikkeld massief bouwsysteem voor duurzame woningbouw. Blijkbaar waren de collega’s van Thomas onder de indruk van het systeem, want een tijd later kwamen ze bij ons aankloppen naar aanleiding van dit project. Voor ons als prefab betonfabrikant uit het Duitstalige gedeelte van het land was het de eerste keer dat we meewerkten aan een Vlaams overheidsproject. Dat was best bijzonder, en uitdagend. Zowel op technisch vlak als wat de taalbarrière betreft.”

PAMAflex is een bouwelementenserie bestaande uit een geïsoleerde dragende structuur. Het systeem werd ontwikkeld met het oog op het realiseren van een passiefbouw met optimaal geïsoleerde bouwelementen. ‘PA’ staat voor passief, ‘MA’ voor massief en ‘flex’ voor de flexibiliteit door vormgeving op maat. In een passiefhuis wordt het warmteverlies beperkt door onder andere een extra dikke isolatie van muren en daken. Die isolatie wordt met PAMAflex geïntegreerd in het betonelement. Zowel voor daken (zadel of plat), buitenmuren, breedplaatvloeren, keldermuren als voor toebehoren (randbekisting, raamsteunvlakken …) biedt PAMAflex een oplossing. Thierry Hoffmann: “In 2010 bouwden we het eerste passiefhuis met het systeem, dat intussen ook gepatenteerd is. Voor het project in Eindhout produceerden en leverden we in totaal 3.200 m² prefab elementen (287 stuks), waarvan 2.520 m² geïsoleerd: 910m² PAMAflex wand en 1.610m² PAMAflex dak. Daarnaast werden ook dubbele wanden, breedplaten, volle binnenwanden en kolommen geleverd. Voor de productie van de voorgespannen welfsels werd een beroep gedaan op specialist Fingo.”

Maatwerk

De standaard PAMAflex buitenmuur bestaat uit een 14 cm dikke grootschalige massieve betonmuur. Hierop is naadloos een 27 cm dikke PUR isolatie geschuimd. Daardoor bereikt de totale muuropbouw een U-waarde van 0,10 W/m²K. Ter vergelijking: de maximaal toegestane U-waarde vereist door de EPB in 2025 is 0,24 W/m²K, wat ruwweg overeenkomt met een traditionele muur met 10 cm PU-isolatie of 16 cm rotswol. De totaaldikte van het PAMAflex-element zonder gevelbekleding bedraagt 41 cm. In het element zijn roestvrije verbindingselementen ingebouwd waarmee aan de buitenzijde eender welk gevelmateriaal aangebracht kan worden. Thierry Hoffmann: “Het systeem is initieel ontwikkeld voor de bouw van passieve particuliere woningen, maar het project in Eindhout is uiteraard van een hele andere orde, zowel naar grootte als naar techniciteit toe. Dit gebouw kent muren die tot tien meter hoog zijn. Dat betekent dat er heel andere krachten op werken. Er kwam dus heel wat studiewerk kijken bij het modelleren van de elementen. Waar een standaardelement 14 cm betondikte heeft, vroegen deze elementen een dikte tot 25 cm.”

Ter vergelijking: de maximaal toegestane U-waarde vereist door de EPB in 2025 is 0,24 W/m²K, wat ruwweg overeenkomt met een traditionele muur met 10 cm PU-isolatie of 16 cm rotswol.

Niet alleen isolatie, maar ook technieken worden geïntegreerd in de geïsoleerde muren. Thierry Hoffmann: “Het was een stevige puzzel om alles netjes ingewerkt te krijgen. Een goede samenwerking tussen aannemer, architect, stabiliteitsingenieur en wij als fabrikant was dan ook cruciaal om het project tot een goed einde te brengen. Op productieniveau konden we alles vlot inplannen. Uiteindelijk ging het toch om 287 elementen. Het was dus cruciaal dat we tijdig konden beginnen produceren. Voor Alpha Beton was dit met ongeveer een miljoen euro het grootste project dat we al met PAMAflex uitvoerden, het is zeker een mooie referentie. Daarom dongen we ook mee naar een FEBE Elements Award en wonnen we een prijs tijdens de Belgian Building Awards in 2013.”

Onmiskenbare voordelen

Hoewel PAMAflex vooral gekend is in de huizenmarkt, benadrukt Thierry Hoffmann dat het ook een uitermate geschikt systeem is voor grotere openbare projecten. “De voordelen van het systeem an sich veranderen niet naargelang de grootte van het project. Alle elementen worden in perfecte omstandigheden geproduceerd. Digitaal hebben we tegenwoordig zicht op de volledige structuur van het gebouw, inclusief de ligging van de technieken. We moeten niet op de werf gaan verifiëren waar alles zich bevindt. Dat komt de efficiëntie en het rendement van het project ten goede. Verder is ook de naadloze isolatie een groot voordeel, in combinatie met een dragende structuur die het mogelijk maakt om gevelpanelen eenvoudig te monteren en verankeren.”

De voordelen van het systeem kan Thomas Feyen alleen maar beamen. “We zijn heel tevreden over het eindresultaat, de foto’s spreken voor zich. Het was een must om binnen de structurele prefab betonnen elementen en wanden in het zicht te laten. Dat ziet er allemaal heel netjes uit. Maar ook op akoestisch vlak waren er belangrijke voorwaarden. Om het ietwat kille karakter van de betonschil binnen te verzachten, kozen we voor een aantal kleurrijke akoestische accenten, die het wat aangenamer maken voor de jeugd. Energie was een ander belangrijk issue. De opdrachtgever was zeer ambitieus op dat vlak en er werd uiteindelijk gekozen voor een energievoorziening op basis van geothermie. We spreken hier dus over een fossielvrij gebouw”, besluit Thomas Feyen.

PROJECTINFO

• Bouwheer | Maître d’ouvrage: Gemeente Laakdal
• Architect | Architecte: Karuur Architecten bvba
• Aannemer | Entrepreneur: De Peuter nv
• Studiebureau | Bureau d’études: Bureau Ranst bv
• Prefab beton | Béton préfab: Alpha Beton srl / Fingo nv
• Kerncijfers | Chiffres clés:
  • 287 prefab elementen: vloeren en wanden
  • 385 m³ prefab beton