PROJECT. Restauratie Hôtel Solvay (Barbara Van der Wee)
-
© Gilles van den Abeele
Hôtel Solvay, het majestueuze stadspaleis dat Victor Horta in 1903 voor de industriële familie Solvay ontwierp, geldt als een hoogtepunt van de Brusselse art-nouveau. Sinds de inschrijving op de UNESCO-Werelderfgoedlijst in 2000 fungeert het als vlaggenschip van het Belgische erfgoed. Toch liet de tijd zijn sporen na: ernstige vochtproblemen, vervormde ijzerstructuren en afbrokkelend kalksteen bedreigden de integriteit van het gebouw. Dankzij een grondige restauratiecampagne onder leiding van Barbara Van der Wee werd het huis tussen maart 2022 en april 2024 weer in ere hersteld. De bekroning met een European Heritage Award / Europa Nostra Award onderstreept de voorbeeldige aanpak.
Na meer dan dertig jaar zonder ingrijpende werken verkeerden dak en gevel in kritieke staat. Gespecialiseerde vaklui restaureerden elk detail: Euville-kalksteen werd waar nodig vervangen, gietijzeren ornamenten gedemonteerd, gezandstraald en opnieuw verankerd. Zelfs de driedimensionale balkonleuning werd element per element heropgebouwd. Het dak kreeg nieuwe leien en isolatie, en de bestaande lichtstraten werden volledig vernieuwd om waterinfiltratie te stoppen. Het werk gebeurde met een opmerkelijke zorg voor authenticiteit én discretie: tijdens de hele werf bleef het gebouw op afspraak toegankelijk voor bezoekers.
Precisie, planning en publiek
Bijzonder aan het project was de combinatie van ambacht en technologie. 3D-scans en structurele analyses bepaalden waar houten schrijnwerk en metalen profielen rechtgezet of verstevigd moesten worden. Waar mogelijk werd de oorspronkelijke materiaalafwerking behouden. Stratigrafisch kleuronderzoek bracht zelfs enkele vergeten kleurstellingen en metaalpatronen aan het licht. De resultaten hiervan vormen nu de basis voor een uitgebreid digitaal restauratiedossier, dat openstaat voor onderzoekers en als referentie kan dienen bij andere art-nouveau-restauraties.
Ook de openheid van het project was een troef. Rondleidingen op de werf, educatieve samenwerkingen met vakscholen en frequente updates via sociale media betrokken een breed publiek bij het herstelproces. Dat creëerde niet alleen draagvlak, maar versterkte ook de waardering voor ambachtelijk erfgoed. De Europese jury prees expliciet deze publieksgerichte aanpak, net als de nauwkeurigheid waarmee de originele architectuur werd geëerbiedigd. Hôtel Solvay is zo niet enkel een gerestaureerd monument, maar ook een levend leertraject.
Een toekomst voor erfgoedzorg
Financieel werd de operatie gedragen door 80% publieke middelen van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en 20% door eigenaar Alexandre Wittamer, wiens familie het huis sinds midden vorige eeuw beheert. Sinds de opstelling als museum in 2021 ontving Hôtel Solvay duizenden bezoekers. De heropening na de werken bevestigt de reputatie van Brussel als bakermat van de art nouveau en onderstreept het belang van goed beheerd privé-erfgoed.
Met deze prijs schaart Hôtel Solvay zich bij de meest toonaangevende restauraties in Europa. De erkenning is niet alleen een pluim voor het nauwgezette werk van architecten, vaklui, onderzoekers en opdrachtgevers, maar ook een signaal: erfgoedzorg hoeft niet braaf of behoudsgezind te zijn. Ze kan ambitieus, technisch vernieuwend en uitnodigend zijn. Hôtel Solvay toont hoe een iconisch gebouw niet enkel wordt bewaard, maar ook opnieuw betekenis krijgt – in dialoog met het publiek, met de stad, en met de tijd.
