Bethaniënhuis in Zoersel neemt nieuw complex in gebruik

Op de site van het Bethaniënhuis, een psychiatrisch ziekenhuis in Sint-Antonius-Zoersel, worden alle oudere gebouwen sinds een tiental jaar geleidelijk gerenoveerd of vervangen door moderne zorgcomplexen. Om deze vernieuwingsoperatie in goede banen te leiden, werd er meer dan tien jaar geleden een masterplan opgesteld. Met de realisatie van een groot nieuwbouwcomplex, dat plaats biedt aan 140 personen, is de vierde en grootste fase van dit masterplan nu achter de rug. De multifunctioneel opgevatte nieuwbouw van VK herbergt sinds kort onder andere het onthaal van heel het psychiatrische ziekenhuis.

Centrale inkompartij 

Het nieuwe gebouw moet het nieuwe gezicht van het psychiatrisch ziekenhuis worden, een centrale entree via dewelke de patiënten en bezoekers vlot kunnen worden doorverwezen. Emmaüs, de organisatie die de werking binnen de instelling organiseert, besloot dan ook om het nieuwe complex aan de voorzijde van de site in te planten. Door het onthaal nu meteen aan de nieuwe ingang te posteren, een U-vormige blok die toegang geeft tot enkele achterliggende afdelingen, zal men er dan ook veel sneller zijn of haar weg vinden. Met dit nieuwe gebouw is er eindelijk een inkompartij voor de ganse site. Behalve het onthaal heeft Emmaüs ook nog vijf afdelingen van het psychiatrische ziekenhuis ondergebracht in het nieuwe complex: een acute opname-eenheid en vier zorgeenheden voor rehabilitatiepatiënten. Toen het gebouw eind januari in gebruik genomen werd, hebben alle tweeëntwintig interne afdelingen bovendien een grondige reorganisatie ondergaan.   

Het nieuwe complex doet onder andere dienst als centrale inkompartij en wordt als dusdanig het ‘gezicht’ van heel het psychiatrische ziekenhuis.


Functionaliteit en esthetiek

Door de Bethaniën-site grondig te vernieuwen, wil Emmaüs de pychiatrische instelling zowel op functioneel als op energetisch vlak voorbereiden op de toekomst. Omdat de geestelijke gezondheidszorg snel evolueert en alsmaar meer op de noden van de patiënten wordt afgestemd, is het gebouw zo ontworpen dat het in de toekomst makkelijk zou kunnen worden heringericht. Hoewel de ontwerpers voldoende oog hadden voor de huidige functies van het centrum, is de ruimtelijke indeling vlot aanpasbaar aan de eventuele nieuwe noden en behoeften van de patiënten of het personeel. Deze functionaliteit gaat hand in hand met een strakke afwerking en een gezonde aandacht voor esthetiek. De nadruk ligt op de goede lichtinval en het grote ruimtegevoel, zodat de patiënten zich ondanks de beslotenheid van het hun omringende gebouw  toch voldoende ‘vrij’ voelen.



Het nieuwe complex richt zich niet enkel op z’n huidige functie, meer bepaald die van inkompartij met enkele achterliggende psychiatrische afdelingen, maar is bovendien zo ingericht dat het in de toekomst zonder al te grote aanpassingen eventuele nieuwe functies kan gaan vervullen.

 

Reductie van energieverbruik

Wat het energetische aspect betreft, is dit nieuwe complex zeker een voorbeeldproject. De vlinderdaken zijn zo gedimensioneerd dat ze gedurende de zomerperiode fungeren als een natuurlijke zonwering. In de winter staat de zon lager en schijnt ze onder de dakranden door, waardoor men binnenin het gebouw optimaal kan genieten van de zonnewarmte en het invallende daglicht. Ondergrondse tanks zorgen voor de recuperatie van regenwater, waarmee men de toiletten spoelt en de verwarmingsbuizen vult. Het water wordt opgewarmd met behulp van hoogrendementsketels. Omdat het nieuwe complex een vrij langwerpige vorm heeft, is er geopteerd voor een lokale warmwaterproductie met ontdubbelde stookplaatsen. Naast de centrale stookplaats is er met andere woorden nog een kleinere stookplaats waar het water kan worden opgewarmd. Het zou immers te veel energie kosten om het warme water voortdurend doorheen het langwerpige gebouw te pompen. Door het warme water een minder lange weg te laten afleggen, hoopt bouwheer Emmaüs zo weer wat extra energie te besparen. Het nieuwe gebouw bevat tot slot ook nog een ventilatiesysteem met warmterecuperatie.

Behalve de goede algemene werking staat de reductie van het energieverbruik centraal in dit nieuwe gebouw. De overhangende vlinderdaken zijn bijvoorbeeld zo gedimensioneerd dat ze gedurende de zomer fungeren als een natuurlijke zonwering.


Goede coördinatie

Een zorgcomplex met zoveel technieken is niet op één dag gebouwd. Het was echter aan coördinerend aannemer E. Dillen bouwwerken om ervoor te zorgen dat de verschillende bouwprocessen elkaar naadloos opvolgden en dat het gebouw tijdig werd opgeleverd. “We hebben de architect en de bouwheer zoveel mogelijk proberen te ontlasten door de planning en de opvolging van alle aannemingen op ons te nemen. Aangezien we al tien jaar op de site actief zijn en een raamcontract hebben voor de kleinere ingrepen op het domein, kennen we de bouwheer en z’n eisen vrij goed.” vertelt Stefan Borghs. “We hebben ook een deel van het werk zelf uitgevoerd, onder andere de vloer- en de plafondafwerking.”
Het project werd eind januari opgeleverd. Nu het nieuwe inkom- en opnamecomplex er staat, is masterplan 'Bethaniënhuis' nagenoeg volledig gerealiseerd. Enkel 'Gebouw 5' zal volgend jaar nog een renovatie ondergaan. Wanneer ook dit gebeurd is, zullen alle blokken van het ziekenhuis voldoende aangepast zijn aan de huidige en toekomstige eisen inzake energie, duurzaamheid en functionaliteit.


Noot: Dit artikel verscheen eerder al in Bouwen aan de Zorg.