Dokter Daylight 14/24: Het Noorden is low-tech, het Zuiden high-tech

Macro alias: Citaat

-->

Men zou geneigd kunnen zijn te denken dat er een betere oriëntatie bestaat. Welke is die dan? Heeft het zuiden het meeste, het beste licht? Is het noorden echt wel een slechtere oriëntatie? .... Of juist de betere? “Oh jee, ik ben gedoemd om een huis te kopen met een grond georiënteerd naar het Noorden!”.

Het feit is: meestal heeft men gewoon geen keuze, of de middelen niet om je huis van zijn dromen op de grond van je dromen te bouwen. Dat is de realiteit voor ons allemaal. Gebrek aan ruimte, schaarsheid aan bouwgrond, een erfenis, een occasie, geen optie maakt dat we ons daglichtverhaal niet optimaal zullen kunnen verwezenlijken. Op dat moment komt het erop neer te beseffen dat er niet persé een slechte oriëntatie bestaat. Alles hangt af van welke activiteit ik doe, waar en wanneer ik ze doe en daar verstandig mee aan de slag te gaan en de zaak niet gewoon te negeren of te ondergaan.

Men moet zich dus terdege bewust zijn van zijn daglichtsituatie, weten wat te doen, wanneer. In volle wetenschap een bewuste keuze maken en de gevolgen van de keuze begrijpen is de uitdaging van de Daylight Academy. Daarom is het symbool van de Daylight Academy een huis verdeeld in puzzelstukken naar verschillende oriëntaties toe. Samen zoeken naar oplossingen per oriëntatie. Misschien zag je het niet onmiddellijk, maar er is waarschijnlijk wel een oplossing voor elke situatie, een oplossing voor jou en samen kunnen we die bedenken, vinden

Ziehier een klein voorbeeldje om dit te illustreren:

Daglichtparadox: In een kantoor of in een huis heeft men geen keuze en komt er een bureaufunctie in een zuid gerichte kamer terecht. Dit is in wezen een ruimte met veel licht,... meer bepaald veel direct licht. Het gevolg is dat van 10 uur in de ochtend dat licht hinderlijk wordt om fatsoenlijk met een computerscherm / monitor te kunnen werken en men de buitenste zonneschermen laat zakken. De verblinding is opgelost, maar het is nu net te donker en men zet het algemeen licht aan. Het probleem is dat het zonnescherm de rest van de dag neergelaten blijft en het kunstlicht de hele dag aan blijft branden.... terwijl men paradoxaal toch een ruimte heeft met potentieel het meeste licht van het gebouw. Wat doen we dan?

1. Men is er zich van bewust en het bureau wordt na een kleine simulatie van waar en wanneer het direct zonnelicht schijnt op een dusdanige manier ingericht dat het er zo weinig mogelijk last van heeft. De meubels worden dus in functie van het daglicht geplaatst.
2. Eigenlijk moet je systeem intelligent genoeg zijn en zodanig ontworpen dat zonnescherm nooit langer dan 60 minuten neergelaten blijft en je kunstlicht na 60min weer uitgaat om je uit te dagen en bewust te maken dat het misschien niet meer nodig is in het donker te zitten.

Dit is waarom men stelt dat het Zuiden Hi-Tech is: men zal meer accessoires en technologie nodig hebben om verblinding en oververhitting te vermijden. Het noorden heeft dit niet nodig en is daarom Low-Tech.

Hoort een bureaufunctie daarom niet in het zuiden? Misschien beter niet, maar daar ervaart men wel het magische van direct licht en misschien ook het mooiste zicht op een prachtige boom i.p.v. een straat. Trouwens wie zegt dat men in een noord georiënteerde ruimte geen licht van het zuiden kan krijgen? (zie volgende hoofdstuk)

Wistjedatje? Duimregel: Openingspercentage in een gevel naargelang de oriëntatie.

Het idee is om je openingen te zetten in functie of ze in een zon-belaste gevel zitten of niet. Als we duurzaam willen bouwen op een Low-Tech manier dan kan je stellen dat men in het noorden 60% openingen kan voorzien terwijl in het Zuiden 20% eerder gewenst is om oververhitting te beperken. Het oosten en het westen zijn ook zon-belast en zouden dan ook best maar 25% openingen bevatten.

Een tuin in het zuiden of in het noorden?

De meeste mensen kiezen intuïtief voor een tuin naar de zuidkant.
Pas je echter de vorige duimregel toe samen met het feit dat PV-panelen meestal ook op de zuidflank van je dak zullen zitten, dan kom je tot een onverwachte conclusie:

• Zuiden: Bij een zuid gerichte tuin zullen je kleinste openingen en PV-panelen naar de tuin kijken terwijl je grootste openingen en openingen in het dak, aan de straatkant zullen zitten. Dit in tegenstelling tot wat je zou wensen!!
• Noorden: Een tuin aan de noordkant heeft wel de grootste openingen en openingen in het dak die aan de tuinkant zitten.

Dit zet wel aan het denken, vooral omdat die gronden met een zuid gerichte tuin toch duurder zijn.7

De Noordkant is Low-Tech:

Licht uit het noorden:

• neutraal licht
• diffuus licht
• geen oververhitting
• contrastarm
• stabiel licht
• geen schittering/ minder reflecties op schermen
• ideaal voor kantoor, ruimten met schermen
• ideaal voor kunstenaars

Ontwerpen aan de noordkant:

• Geen zonneschermen buiten nodig,
• Geen oversteek!!! (al is het maar 50 cm, je bent zo maar gemakkelijk 200 lux kwijt!)
• Geen pv-panelen op dak: ruimte voor openingen
• Grote ramen kunnen geplaatst worden zonder angst voor oververhitting
  (Ga niet hoger dan lux nodig om energieverlies te voorkomen)
• Driedubbel glas tegen energieverlies is een goed idee
• Sheddaken zijn ideaal, maar alleen als ze perfect op het noorden georiënteerd zijn
  • Ideale hoek is 62° * (* in België)
  • Ga niet lager (direct licht) / hoger is prestatieverlies
• Denk aan reflecties (op zuidmuren, of op extra kopwanden om toch direct licht te kunnen zien: zie volgende hoofdstuk)
• Controleer steeds of er voldoende licht gaat binnenkomen! (DAYLIGHT VISUALIZER) Dit is de hoofdbekommernis van het Noorden: zo performant mogelijk zijn
  • Denk aan hogere ramen
  • Denk aan plaatsing onder een helling in plaats van verticaal (helling=2x performanter; Vlakke plaatsing =3x performanter

De Zuidkant is Hi-Tech:

Licht uit het zuiden:

• Direct licht
• Dynamisch licht (beweegt)
• Leuke effecten doorheen de dag
• Contrastrijk, donkerder gevoel binnenin
• Schitteringen op het water (sterretjes op het water= gevaar voor epileptie
• Oververhitting
• Reflecties op schermen
• Het zuiden is niet altijd garant voor veel licht:
  • Hoogste hoek van de zon= minder diepe penetratie in huis
  • Zie obstakels en schaduw

Ontwerpen aan de zuidkant:

• Actieve zonwering nodig:
  Buitenschermen die automatisch naar beneden gaan als de zon erop schijnt of als de temperatuur in de kamer stijgt.
• ! Pas op voor de "daglicht paradox"
  • Automatische heropening na 1 uur
  • Elektriciteit na een uur automatisch weer uit
• ! Pas op winter-zomer paradox: feit dat men in de winter graag de warmte achter het glas voelt, maar in de zomer niet: we leven in een land waar we nog steeds meer energie in verwarming dan koeling, waardoor zonwerend glas meer een dure handicap is. In België is het daarom beter accessoires zoals buiten zonneschermen of rolluiken te gebruiken in de “warme” momenten.
• Uitdaging zou zijn om een "Low Tech" oplossing te vinden
• Zomer: natuurlijke ventilatie is mogelijk
  • Denk aan dwarsventilatie: creëer tocht
  • Denk aan stacking: evacueer warme lucht bovenaan
  • Denk aan nachtkoeling: koel je gebouw ’s nachts maximaal af
• Winter: mechanische ventilatie om energieverlies te voorkomen