Elemental en Holcim presenteren in Venetië net-zero woonprototype voor kwetsbare gezinnen
Op de Biënnale van Venetië 2025 stellen de Chileense architectuurstudio Elemental en bouwmaterialenproducent Holcim een bijzonder radicaal woningprototype voor, ontwikkeld voor gebruik in kwetsbare stedelijke contexten. Het project, onderdeel van de tentoonstelling Time Space Existence van het European Cultural Centre, bouwt voort op het principe van incremental housing: een benadering waarbij gezinnen een gedeeltelijk afgewerkt huis krijgen – een stevig basiskader met essentiële voorzieningen – dat ze zelf stapsgewijs kunnen uitbreiden naargelang hun middelen en behoeften. Zo ontstaat een flexibele en betaalbare vorm van woningbouw die bewoners eigenaarschap en autonomie geeft.
Het gepresenteerde model – een Unidad de Servicios Básicos of kortweg USB – bestaat uit een geprefabriceerde betonnen structuur waarin water, elektriciteit, sanitair en structurele veiligheid zijn geïntegreerd. Volgens Elemental-oprichter Alejandro Aravena is het “de meest radicale” toepassing van het concept tot nu toe: onder dit niveau valt er nauwelijks nog iets weg te nemen, en toch vormt het een functionele basis voor veilige en waardige huisvesting.
Van broze stadsgroei naar veerkrachtige woonvormen
Elemental en Holcim reageren met dit ontwerp op een wereldwijd fenomeen: elke week migreren miljoenen mensen naar steden, vaak zonder perspectief op degelijke huisvesting. Door een stevige maar sobere basis aan te reiken, willen de ontwerpers niet enkel fysiek onderdak bieden, maar ook de zelfbouwcapaciteit van bewoners activeren. De USB bestaat uit twee bouwlagen met een sanitaire kern: beneden een keukenvoorziening, boven een badkamer met toilet. De rest van het huis? Die groeit errond, door de gebruikers zelf.
Wat dit prototype uitzonderlijk maakt, is de toepassing van Holcims nieuwste betoninnovatie: een mengsel van 100% gerecycleerde aggregaten en biochar, een materiaal dat gevormd wordt uit biowaste en actief CO₂ uit de atmosfeer haalt. Volgens Holcim maakt dit de gebruikte betonvariant net-zero van cradle tot gate – wat betekent dat het productieproces geen netto-uitstoot van CO₂ veroorzaakt. Eén kilo biochar staat zelfs gelijk aan drie kilo vermeden CO₂-uitstoot.
Materiaalinnovatie als klimaatstrategie
De impact van deze technologische stap is niet min. Dankzij de combinatie van decarbonisatie en circulaire economie slaagt Holcim erin om afval om te zetten in een blijvend koolstofreservoir. De biochar in het beton stabiliseert de opgevangen koolstof permanent, zonder de structurele kwaliteiten van het materiaal aan te tasten. Volgens R&D-hoofd Edelio Bermejo behoudt het beton met biochar zijn mechanische sterkte, duurzaamheid, brandweerstand én seismische robuustheid.
Het USB-prototype is niet enkel een conceptuele denkoefening, maar ook een tastbare demonstratie van hoe architecten, materiaalproducenten en beleidsmakers samen een nieuwe standaard kunnen zetten. De wanden van het prototype zijn voorzien van perforaties en uitsparingen die zowel esthetisch als functioneel zijn: ze verlichten het gewicht van het geheel en bevorderen de natuurlijke ventilatie – cruciaal in de tropische klimaten waarvoor het model ontworpen is.
De toekomst van huisvesting in twee betonlagen
Wie het paviljoen in Venetië bezoekt, ziet naast het fysieke prototype ook een uitgetekend grondplan op de vloer: een visuele suggestie van hoe een gezin het eigenlijke huis zou kunnen aanhechten aan de centrale kern. Deze open-ended aanpak past binnen een bredere trend op de Biënnale, waar ook andere landen zoals Denemarken en Finland reflecteren op bouwprocessen en alternatieve manieren van wonen.
Voor Holcim is het niet de eerste keer dat ze de Biënnale aangrijpen om hun innovaties te tonen: in 2023 werkten ze samen met de Norman Foster Foundation aan het Essential Homes Project voor ontheemde mensen. Met het USB-model wordt een nieuwe stap gezet, waarin sociale rechtvaardigheid, architecturale bescheidenheid en klimaatverantwoordelijkheid samensmelten in een compacte betonstructuur.
