Hebbe(LINK): innovatief en collectief wooninbreidingsproject met buurtondersteunende functies en landschapspark (Team Kampvuur)

Het centrum van Merelbeke wordt zoals veel Vlaamse gemeenten gekenmerkt door een grote verscheidenheid aan gebouwen. Dit is historisch gegroeid, veelal zonder vooropgestelde, harmonieuze architecturale taal. Team Kampvuur ondersteunt de ambitie van de gemeente om een coherente onderlegger te voorzien voor deze ruimtelijke diversiteit door de aanleg van een vernieuwd openbaar domein dat het centrum een nieuw gezicht zal geven.

Het winnende projectvoorstel van Team Kampvuur nestelt zich onder kerktoren in het historisch centrum van Merelbeke. De ontwerpers zetten in op dorpelijkheid en kleinschalige, contextueel verankerde architectuur die vooral ruimte wil geven voor ontmoeting, diversiteit en inclusiviteit.

Groen hart voor Merelbeke

In zijn ambitienota voor de komende jaren, stelt huidig Vlaams Bouwmeester Erik Wieërs:“Ook in onze steden en dorpskernen volstaat het niet om netto meer bruikbare open ruimte en groen te voorzien. Willen we op een duurzame manier het hitte-eilandeffect tegengaan, de luchtkwaliteit verbeteren en recreatieve ruimte geven aan bewoners, dan geldt ook daar de noodzaak om het natuurlandschap te herstellen. We moeten op zoek naar het landschap onder de stad, door grote groene en blauwe structuren bloot te leggen en als gehelen aan elkaar te sluiten, en ervoor te zorgen dat ze doordringen tot in de kernen van onze  verstedelijkte gebieden. Als Vlaams Bouwmeester wil ik de ruimtelijke ordening benaderen vanuit de open ruimte en inzetten op een structurerend, robuust aaneengesloten landschap als onderlegger.”

In het ontwerp voor Hebbe(LINK) komt landschap eerst. Het nieuw, groen hart strekt zich uit langs de primaire oost-west as:  het  is  de  publieke  doorsteek  die  zich vandaag uitstrekt van de Hundelgemsesteenweg tot aan de Sportstraat. Dwars  op de hoofdas vertrekt de noord-zuid as naar mogelijkse, toekomstige ontwikkelingen. Op de kruising van de twee assen ontstaat een interessant, centraal gelegen publiek pleintje.

Kansen voor ontmoeting

 “Naast de private en de openbare ruimte moeten we inzetten op de collectieve ruimte, waar we op een duurzame wijze dingen kunnen delen met onze buren. Daarvoor moeten we op zoek naar nieuwe woonmodellen, waarbij we het private karakter van bepaalde aspecten van het wonen in vraag durven stellen”, vervolgt de Vlaams Bouwmeester in zijn ambitienota.

“De collectieve ruimte is ook de wijk of de buurt, de schaal tussen architectuur en stedenbouw. Het is de schaal die in Vlaanderen, dat zich voornamelijk laat opsplitsen in publieke en private ruimte, ontbreekt. Het is de schaal van de groepsaankoop en de bouwgroep en vermoedelijk de schaal van de toekomst. Het is de schaal waarop nieuwe ruimtelijke concepten kunnen worden ingezet voor een toekomstbestendig woonmilieu. In het herstellen van de ruimtelijke ervaring van het onderscheid tussen wat privaat, collectief en publiek is, heeft architectuur een belangrijke rol te spelen. In die zin kan ze kansen scheppen voor ontmoeting.”

Team Kampvuur schept concreet dergelijke kansen in hun ontwerp voor Merelbeke door in te zetten op een diversiteit aan ruimtes - zowel in het landschap als op gebouwniveau - die ontmoeting stimuleren. Zo werken de ontwerpers rond twee belangrijke thema’s: de ‘actieve koppen’ en ‘de verhoogde stoep’, een passerelle op de eerste verdieping, aan de noordelijke zijde, die vertrekt vanuit de twee trappenkernen aan weerszijden van het project. De passerelle of (verhoogde) ‘stoep’ bedient de duplexwoningen (‘loggia’s’) op de eerste verdieping.

Innovatieve woonvormen

Door in te zetten op verschillende typologieën, is er ruimte voor een grote diversiteit aan bewoners: een essentieel en waardevol onderdeel van het stedelijke leven en weerspiegeling van de hedendaagse maatschappij. Het ontwerpteam zet bijzonder in op aanpasbaar en levensloopbestendig wonen (GOLLD). Zo kunnen GOLLD-woningen makkelijk omgevormd worden tot een kangoeroewoning door een verticale combinatie met de units erboven. Deze herschikking kan ook horizontaal gebeuren, waardoor de combinaties talrijk en divers zijn.

Voorbeeldproject

Team Kampvuur reikt een robuust, klimaatadaptief ontwerp aan dat zich nu reeds wapent tegen veranderingen. De architecten creëren een blauwgroene structuur, zowel in het privaat-collectieve als in het publieke deel. Het project bestaat uit volledig geprefabriceerde, modulaire houtbouw in combinatie met robuuste bakstenen schillen.  

Projectontwikkeling resulteert al te vaak in maximalisatie van bouwvolume: zoveel mogelijk units op zo weinig mogelijk oppervlakte. Dit project vertrekt fundamenteel anders en zet resoluut in op waardevol landschap en maximale woon- en levenskwaliteit.

De ontwerpers willen een buurt maken waar mensen lang kunnen blijven samenleven en elkaar écht ontmoeten. Dit realiseren ze door zich te richten op gemengde woonprofielen, door participatie en co-creatie, aanpasbaarheid van het ontwerp, een goede doorwaadbaarheid van de publieke ruimte met voldoende verpozingsplekken en door de integratie van bedrijvigheid. Dit zal zorgen voor minder eenzaamheid, sterkere verbondenheid en een hoger veiligheidsgevoel. Het project Hebbe(LINK) stelt kortom een voorbeeld voor een nieuwe, duurzame toekomst in het centrum van Merelbeke.