PROJECT. Bellefleur (Havana architectuur)
In de Brugse Poort in Gent transformeerde Havana architectuur vier beschermde woongebouwen tot een hedendaags coöperatief woonproject met 24 compacte appartementen. De gebouwen, ooit pioniers van de sociale huisvesting, kregen een nieuwe toekomst dankzij wooncoop, dat ze kon verwerven via een exclusieve verkoopprocedure voor erkende wooncoöperaties. De renovatie gebeurde efficiënt en met minimale ingrepen: door te werken via een meldingsprocedure in plaats van een klassieke bouwaanvraag kon het traject opvallend snel verlopen. Op 19 juni geeft architect Tijl Vanmeirhaeghe van Havana in het STAM een lezing over het project bij de opening van de Architectuurwijzer-expo Hier wil ik wonen!, die focust op coöperatief wonen in binnen- en buitenland. Reserveer hier gratis je ticket(s) voor die lezing.
Wat Bellefleur zo bijzonder maakt, is hoe Havana architectuur met een paar gerichte ingrepen de erfgoedgebouwen wist open te breken naar een gedeeld en eigentijds woonmodel. De voorgevels bleven onaangeroerd, maar achteraan kreeg het gebouw een subtiele maar betekenisvolle meerwaarde: nieuwe trappen maken de gemeenschappelijke tuin, twee gedeelde ruimtes en een wasplek toegankelijk voor alle bewoners. “In de oorspronkelijke toestand hadden enkel de gelijkvloerse appartementen een tuin,” vertelt architect Lies Quatanne. “Dankzij die trappen kan nu elk appartement gebruikmaken van de collectieve buitenruimte. Zo zorgen we voor een grotere gelijkwaardigheid binnen het geheel.”
Collectieve voorzieningen
Daarnaast werden vijf appartementen licht verkleind, zodat er ruimte ontstond voor gedeelde plekken: flexibel inzetbaar als keuken, werkruimte of woonkamer. Die collectieve voorzieningen zijn geen vrijblijvende extra. Ze zijn essentieel voor het woonmodel dat wooncoop voorstaat, waarbij bewoners aandeelhouder zijn van een gedeelde coöperatie en dus samen verantwoordelijkheid opnemen. “We wilden vooral dat bewoners zich betrokken voelen,” zegt wooncoach Gerbrand Nootens. “We voorzien ruimtes die ontmoeting stimuleren, maar de groep beslist zelf hoe ze die invult. Net dat geeft bewoners eigenaarschap, zonder dat ze de bakstenen zelf moeten bezitten of onderhouden.” Ook het financiële model laat toe om in te stappen met een haalbare inbreng, wat het project toegankelijk maakt voor een diverse groep.
Dat model trok ook Charlotte Deltour aan, gynaecoloog in opleiding en nu bewoonster van Bellefleur. “Op de koopmarkt in Gent vond ik niks haalbaars als alleenstaande,” vertelt ze. “Wooncoop bood me een tussenweg: ik heb geen klassieke lening moeten aangaan, maar bouw wel maand na maand aandelen op. Ik voel me ontzorgd én betrokken.” Voor Charlotte is Bellefleur geen cohousing, maar eerder een “co-living light”: elke bewoner beschikt over een eigen, volledig appartement, maar kan zelf kiezen hoe actief hij of zij de gedeelde plekken gebruikt.
Robuuste structuur
De renovatie van Bellefleur toont hoe erfgoed en hedendaagse woonnoden hand in hand kunnen gaan. De oorspronkelijke appartementen zijn compact, maar dankzij royale plafondhoogtes en slimme ingrepen ogen ze ruim en licht. Havana werkte via een bouwteamformule nauw samen met de aannemer om kosten efficiënt te houden, zonder afbreuk te doen aan kwaliteit of collectieve ambities. “De structuur was verrassend robuust,” zegt Quatanne. “Meer dan honderd jaar oud, en nog altijd een goede basis voor een vernieuwde toekomst.”
In 2024 werd Bellefleur bekroond met de Architectuurprijs Gent, voor zijn doordachte balans tussen erfgoedzorg, betaalbaarheid en sociale meerwaarde. Het project is een inspirerend voorbeeld van hoe coöperatief wonen niet alleen een alternatief vormt voor de klassieke huur- of koopmarkt, maar ook een hefboom kan zijn voor duurzamere en meer solidaire stadsontwikkeling. Bellefleur maakt daarom ook deel uit van de Architectuurwijzer-expo Hier wil ik wonen! Coöperatief woondromen in Vlaanderen, die op 19 juni opent in het STAM in Gent.
