PROJECT. Zuidpark, Antwerpen (Tractebel – atelier adr sa – Georges Descombes i.s.m. Les Eclairagistes Associés & Erik De Waele)
Tijdens het Congres Publieke Ruimte 2025 in Brugge werd het Zuidpark in Antwerpen bekroond met maar liefst twee prijzen: de Prijs Publieke Ruimte voor stedelijke projecten én de publieksprijs. Het project transformeerde de Gedempte Zuiderdokken – decennialang een parkeer- en evenementenplein – tot een levendig en klimaatrobuust park van ruim negen hectare. De herontwikkeling grijpt terug naar de historische indeling van het voormalige havengebied, waarbij de voetafdruk van de drie dokken het basisraster vormt. AG Vespa voerde de regie over de aanleg, en het ontwerpteam onder leiding van Tractebel zorgde voor een rijke gelaagdheid aan sferen en functies.
Het Zuidpark is opgebouwd uit drie ruime parkzones – de zogenaamde tafels – geflankeerd door een dubbele bomenrij, pleinen en kleinere groene kamers. De centrale tafel bestaat uit een grote open weide en een langgerekte watertuin met zittrappen. Aan weerszijden liggen intieme tuinen en pockets die plek bieden aan moestuinen, stiltetuinen, sportvelden en zelfs een hondenspeelplek. Deze opdeling maakt het park veelzijdig en geschikt voor uiteenlopende activiteiten, van rustige wandelingen tot buurtfeesten en sport. Het ontwerp creëert zo een balans tussen stedelijk gebruik en een beleving van natuur midden in de stad.
Klimaatrobuust en biodivers
Een belangrijke troef van het Zuidpark is de voorbeeldfunctie op het vlak van duurzaam waterbeheer en vergroening. Regenwater van de omliggende daken wordt opgevangen in een groot ondergronds bufferreservoir van 1500 kubieke meter, terwijl een argexbuffer onder de centrale weide tot 7000 kubieke meter regenwater kan stockeren en infiltreren. Dit systeem voorkomt wateroverlast en voedt tegelijk de bomen via een ingenieus drainagenetwerk. Regentuinen en de opvallende watertuin maken water zichtbaar en geven het park een speels karakter. Met de aanplant van meer dan 500 nieuwe bomen en duizenden vierkante meters gras en beplanting versterkt het Zuidpark de biodiversiteit en verkoeling in de stad.
Ook de ruimtelijke connecties zijn zorgvuldig uitgewerkt. De pleinen vormen schakels tussen het park, de omliggende wijken en de Schelde. De toegang tot culturele instellingen kreeg een eigen invulling per gebouw, wat de relatie tussen park en stad versterkt. Door deze slimme schakeling fungeert het Zuidpark niet alleen als groene long, maar ook als een uitnodigende publieke ruimte die de identiteit van Het Zuid opnieuw definieert.
Een park voor iedereen
Naast de fysieke en ecologische ingrepen hechtte het projectteam veel belang aan participatie. Onder begeleiding van ontwerpintendant Aglaée Degros konden burgers tijdens de ontwerpwedstrijd hun mening geven over de anonieme voorstellen – een primeur voor Antwerpen. Ook in latere fases bleef de dialoog breed opgezet, met betrokkenheid van bewoners, scholen, handelaars, cultuurhuizen en bezoekers. Deze open aanpak zorgde voor een ontwerp dat rekening houdt met de diversiteit van de buurt en inspeelt op verschillende gebruikswensen.
Het resultaat is een park waar spontane ontmoetingen, sport, rust en evenementen op een vanzelfsprekende manier samenkomen. Strategisch geplaatste zitplekken, open ruimtes en specifieke zones voor spel en beweging zorgen voor een levendig gebruik. Het Zuidpark is daarmee niet alleen een voorbeeld van duurzame stadsontwikkeling, maar ook een nieuwe collectieve plek waar Antwerpenaren zich thuis voelen. De dubbele bekroning onderstreept hoe belangrijk zulke ambitieuze investeringen in publieke ruimte zijn voor een toekomstgerichte stad.
